In Duitsland werd deze week een IS’er veroordeeld voor de gruwelijke bewezen moord op een kind, maar ook specifiek voor ‘betrokkenheid bij genocide’ waarvoor hij nu levenslang in de gevangenis zit. Wahhab Hassoo (25), student Mondiale Politiek aan de VU en oprichter van de stichting NL helpt Yezidis, is ervan overtuigd dat deze doorbraak ook voor Nederlandse daders echte juridische vervolging gaat betekenen.
“Het is absoluut onmogelijk dat een IS’er niets zou hebben geweten van de genocide. Yezidi’s werden overal openlijk vermoord, als slaven verhandeld en als slaven in huis genomen door IS’ers, ook door de vrouwen. Iedereen die erheen ging, was bewust betrokken bij een genocidale terreurgroep.”
Je richtte de stichting NL helpt Yezidi’s op en zet je al jarenlang overal waar je maar kunt in. Wat maakte dat jij hier zo intensief mee bezig bent?
“In 2012 vluchtte ik net als veel andere Yezidi’s uit Irak voor de oorlog, de vervolgingen en terreuraanslagen. Mijn volk heeft door de hele geschiedenis heel erg veel vervolging en genocidale aanvallen meegemaakt, waarvan er hiervoor nog nooit een is erkend. De 74e genocide, door IS in 2014, is nu erkend door een paar landen en samen met heel veel andere mensen vechten wij voor rechtvaardigheid.”
Is er eerder nooit een van al deze genocides erkend?
“Nee. Tijdens de Armeense genocide, vanaf 1915, zjn er naar schatting ook 300.000 Yezidi’s vermoord. Ook toen is mijn volk bijna uitgeroeid. In 2007 werd er in Irak een van de grootste terroristische aanvallen ooit gepleegd. Daarbij werden meer dan zevenhonderd mensen in één keer vermoord bij bombardementen die vier Yezididorpen verwoestten. Die aanslag is opgeëist door Al Qaida en nooit erkend als genocidale aanval.”
Ik wist dit niet eens.
“Niet zo veel mensen wisten van het bestaan van de Yezidi’s tot 2014, toen het wereldnieuws werd. Ik denk dat dit ook te maken had met het feit dat Yezidi’s, door de geschiedenis, altijd het gevoel hadden dat ze hun identiteit moesten verbergen. Wij traden nooit naar buiten om te vertellen wat ons is aangedaan.”
“Ik ben zelf ook opgevoed met die vorm van overlevingsstrategie. In mijn jeugd is altijd tegen mij gezegd: ‘vertel nooit wie je bent, of wat je gelooft. Want dat kan je in groot gevaar brengen’. Als Yezidi’s hielden we onze identiteit geheim. De genocide van 2014 was voor mij, en voor heel veel andere Yezidis, het breekpunt. Het moment om te zeggen: en nu nooit meer.”
“We gaan nu wel naar buiten, we gaan nu wel openlijk vertellen wie we zijn, waarom we vervolgd en vermoord worden. Wij zijn gewoon mensen, maar omdat bepaalde groepen een verkeerd beeld van ons geven, kunnen zij zomaar over een paar jaar weer zo’n genocide gaan plegen op mijn volk? Wie weet bestaan we over een paar jaar niet eens meer. We zeggen wie we zijn, we spreken over wat Yezidi’s is aangedaan en wij zullen nooit meer onze identiteit verbergen.”
In Nederland zijn enkele IS’ers veroordeeld tot vrij korte gevangenisstraffen. De bewijzen van wat zij daadwerkelijk zelf gedaan hebben zijn moeilijk te leveren, is de grond daarvoor. Kun je aangeven waarom de Duitse uitspraak, waarbij een dader veroordeeld werd voor betrokkenheid bij genocide, zo’n doorbraak is?
“Het is een ongelooflijk belangrijke veroordeling. Dit is de allereerste keer is dat er echte rechtvaardigheid is voor Yezidi-slachtoffers: hij is berecht is voor misdaden tegen Yezidis; hij is veroordeeld omdat hij onderdeel uitmaakte van deze genocidale groep.”
“Het is ook enorm belangrijk voor het internationaal recht. We hopen dat dit nu het echte begin is, dat er nu ook veel andere mensen berecht zullen worden. Nu niet ‘alleen maar’ voor deelname aan een terreurgroep, nee, voor betrokkenheid bij genocide. Het is absoluut onmogelijk dat een IS’er niets zou hebben geweten van de genocide. Want Yezidi’s werden overal openlijk vermoord, als slaven verhandeld en als slaven in huis genomen door IS’ers, ook door de vrouwen. Ook zij zijn terroristes en betrokken geweest bij genocide.”
Dat is dus een verschil met Nederland, waar tot nu toe alleen mensen werden veroordeeld voor specifieke misdaden (moeilijk te bewijzen als de slachtoffers ver weg, ontheemd of dood zijn…) of hooguit voor lidmaatschap van een terreurgroep?
“Jazeker. In Nederland ligt de strafmaat voor deelname aan een terreurgroep tussen de vijftien en de twintig jaar. Maar die IS-vrouwen, die terroristes, krijgen hooguit twee jaar! Dat is zo ontzettend pijnlijk voor de slachtoffers. Zo onrechtvaardig.”
“Daarom heeft Pieter Omtzigt gepleit voor een speciale officier van justitie om deze zaken goed door te nemen en op een rechtvaardige manier te berechten. Want dat gebeurt nu niet. Na een of twee jaar worden ze vrijgelaten. Dat is absoluut onrecht.”
Het argument dat je vaak hoort bij de lage straffen voor IS-vrouwen is: ‘We kunnen niet vaststellen wat die vrouwen daar precies gedaan hebben en onze rechtsstaat vraagt terecht harde bewijzen voor we iemand kunnen veroordelen.’
“IS was niet ‘zomaar’ een terreurgroep, het was een genocidale terreurgroep. Ze hebben genocide gepleegd, dat is erkend door de VN en door steeds meer landen. Wie deelnam heeft direct of indirect meegewerkt aan genocide. Daar moeten ze voor berecht worden en dat gaat nu ook gebeuren.”
“Er zijn documentaires gemaakt over de IS’ers en wat zij gedaan hebben; sterker nog, ze hebben zelf filmpjes gepost, op Twitter en Facebook om hun misdaden te tonen, over moorden op Yezidi’s en het tot slaven maken van vrouwen en kinderen. Heel Nederland heeft dat kunnen zien. Iedere uitreiziger naar het kalifaat wist precies wat daar gebeurde. En die rechtvaardige vervolging gaat gebeuren, daar ben ik van overtuigd. Iedereen die betrokken was bij de genocide zal ooit vervolgd worden.”
Duitsland doet ook in de opvang en steun aan slachtoffers, veel meer dan Nederland. Hoe zie jij dat verschil?
“Duitsland heeft een speciaal opvangprogramma opgezet voor traumabehandeling. Yezidivrouwen en kinderen die als slaven verhandeld en misbruikt zijn door IS, worden naar Duitsland gehaald en daar opgevangen. Maar de meeste Yezidi’s wonen nog altijd in ontheemdenkampen. Van de Nederlandse overheid hadden wij zó veel meer verwacht, en nu nog.
“Er waren Nederlandse daders betrokken bij de genocide en er zijn Nederlandse slachtoffers, want Yezidi wonen ook hier. Nederland heeft dat nog niet gedaan. Jasper van Dijk van de SP heeft zich er in de Kamer wel sterk voor gemaakt. En we hebben dat aangekaart bij een rondetafelgesprek met de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken. Ik weet niet hoe ver ze zijn, ze ‘zouden gaan kijken’ …”
“Ik vind dat Nederland het echt moet gaan doen. Het is al laat maar het móet gebeuren. De Tweede Kamer heeft de genocide op de Yezidi’s erkend. De overheid nog niet, dat duurt weer veel langer. Portugal heeft de genocide erkend en daarna tweeduizend Yezidi’s opgenomen, Frankrijk ook en heeft drieduizend Yezidi’s opgenomen. Actief, vanuit Irak met het vliegtuig naar Frankrijk en Portugal gebracht.”
En Nederland nog niets – ondanks dat we Nederlandse daders hebben?
“Het feit dat er zo veel uitstel is geweest en nog, geeft wel een beetje het gevoel dat ze er alles aan doen om die erkenning te vermijden… Maar we hebben nu social media. Niemand kan vergeten worden, iedereen kan gehoord worden. Als mensen zo veel onrecht wordt aangedaan – dat kan en mag gewoon niet geaccepteerd worden. Internationaal hebben we veel te danken aan Amal Clooney en Nadia Murad. En het boek van Brenda Stoter Boscolo, Het Vergeten Volk is ontzettend belangrijk, en al haar inzet.
“Als er geen druk was gezet vanuit ons, Yezidi’s, en vanuit al die andere Nederlanders die echt hart hebben voor Yezidi’s – geloof me, dan was die erkenning ook nooit door de Tweede Kamer gegaan. Dat geloof ik echt niet. Dat is heel erg pijnlijk.”
Wat zou je willen vragen aan iedereen die dit leest – wat kunnen we doen?
“Het allerbelangrijkste is dat er in ieder geval, ook in Nederland, steun aangeboden wordt aan de slachtoffers. En we moeten meer gaan praten over dit onderwerp. Veel Nederlanders weten niet wie Yezidi’s zijn en wat hen is aangedaan. Als we er niet over praten, komt er over een paar jaar weer een terreurgroep op, en dan gaan heel veel mensen met dat radicale gedachtegoed weer naar Irak of Syrië of een ander land om mensen pijn te doen. Het moet een publiek onderwerp worden.”
“De media wil ik oproepen meer aandacht te geven aan de Yezidi’s en alle andere slachtoffers van IS. In de Nederlandse media worden de daders vaak in een slachtofferrol verbeeld, zij krijgen boeken en toneelstukken…Sorry, maar weten ze wel wat al die onzin met ons doet? Zouden nazi’s ook zo’n podium hebben gekregen bij terugkeer? Hoe voelt dat?”
“Er wordt nu een Yezidi-meisje van 14 bedreigd met uitzetting. Zij is hier geboren, nadat haar ouders hier naartoe zijn gevlucht, ze is hier getogen en geworteld en nu dreigt ze te worden uitgezet. Hoe kan dat? Yezidi’s worden uitgezet maar genocidale terroristes worden wel hierheen gehaald? En vrijgelaten na hooguit twee jaar?”
“Dan zeggen ze, ‘tja het is de schuld van de ouders dat die kinderen worden uitgezet’. Maar als het om Nederlandse IS’ers gaat, dán zeggen ze, ‘het gaat hier wel om onschuldige kinderen’. Weet je hoe veel pijn dat doet? Wij horen: ‘wij helpen Nederlandse daders, maar jullie, Yezidi’s, júllie kunnen gewoon worden uitgezet. Jullie hebben toch niemand die voor je opkomt’.”
“Dat is zo onrechtvaardig, dat onze Nederlandse overheid dit doet. Dat doet heel veel pijn. Maar ik weet: uiteindelijk gaat het ons lukken. We gaan gerechtigheid vinden. En we gaan nooit meer zwijgen.”
Update 15 februari 2022
De stichting NL helpt Yezidi’s lanceert de Yezidi Genocide Justice Campaign: een felle juridische aanklacht tegen betrokkenheid van grote techbedrijven bij de genocide op de Yezidi. Wahhab Hassoo vertelt: “Onder andere Facebook en Twitter zijn gebruikt door ISIS-terroristen om Yezidimeisjes onderling en met buitenwereld te verhandelen voor dollars. Ook werden deze platformen gebruikt voor recruitment van jihadisten, ook door en gericht op Nederlanders. Wij roepen nu alle landen op om daar onderzoek naar te doen en de betrokkenen voor de rechter te brengen. Zo niet, dan gaan wij het zelf doen – en we zullen dan schadevergoeding eisen die kan oplopen tot tientallen miljarden euro’s. Wij eisen gerechtigheid.”
Meer weten?
Alle informatie over de stichting NL helpt Yezidis lees je hier. Met een donatie steun je directe hulp aan Yezidi’s en juridische projecten. Of volg Wahhab Hassoo op Twitter om op de hoogte te blijven.
Informatie en de petitie tegen de uitzetting van Milena, het Yezidi-meisje van veertien jaar, vind je hier.
Het boek Het Vergeten Volk: Het verhaal van de Jezidi’s over de laatste genocide is een aangrijpend journalistiek verslag waarvoor Brenda Stoter Boscolo jaranlang onderzoek deed in Irak en met heel veel Yezidi’s sprak. Alsof je stil in een hoekje van de tenten meeluistert. Integer en indrukwekkend.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
