Mark Rutte en Edith Schippers waarschuwen voor de linkse wolk. Die linkse wolk is in hun voorstelling niet alleen roze, maar vooral rood-groen, omdat ze er de combinatie GL/PvdA mee bedoelen. Die combi zou een draai om de oren willen geven aan zoiets als hardwerkend Nederland.
Dat verhaal zou mij als ik rechts zou zijn, onvoldoende naar de VVD lokken. Ik zou toch op zoek zijn naar een partij die in de eerste plaats met een eigen plan komt. Of op zijn minst een route aangeeft naar een beleid dat succesvoller, stabieler en meer verbindend is dan het eigen beleid van de afgelopen jaren.
Het is een beetje doorzichtig dat rood-groen en liberaal blauw de pijlen nadrukkelijk op elkaar richten. Het is in het beste geval intuïtief en in het slechtste geval afgesproken. Dat laatste denk ik niet, maar het elkaar aanwijzen als grote tegenstander kan beide groter maken. En helemaal wanneer je na de Provinciale Statenverkiezingen en na de Tweede Kamerverkiezingen samen wil optrekken, is dat een win-winsituatie.
Onzekere tijden
Of dat dualisme genoeg is voor twee grote blokken, is de vraag. Het politieke midden is zijn greep op de kiezer nogal aan het verliezen. Het zijn onzekere tijden, ook door het beleid. En in onzekere tijden groeien traditioneel de politieke flanken.
Hoewel de uiterste rechterflank weliswaar groter is dan uiterst links en gematigd links samen, lijkt populistisch rechts niet voor de hand te liggen als politieke partners voor rechts-midden. Zelfs JA21 en BBB lijken dat vooralsnog niet te zijn. Daarvoor staan hun programma’s te zeer haaks op internationale ambities en afspraken. Zo zal rechts-midden het zien. Althans de top van de rechts-middenpartijen. Hoe de kiezers dat zien, valt nog te bezien.
Links is met zo’n kwart van de kiezers aanzienlijk kleiner. Ook wanneer men Volt en D66 tot links zou rekenen, en waarom zou je, dan komt dat neer op een derde van het electoraat dat progressief zou stemmen. Maar omdat het meest liberale deel van links voor wat sociale concessies nog wel tot structurele samenwerking te verleiden is, zal de veelpartijencombinatie met onder andere rood-groen de voorkeur genieten bij Rutte & Co.
Dan liever in de oppositie
Ikzelf zie als PvdA-lid zo’n samenwerking niet zitten. Dan liever verder in de oppositie. De vorige keer dat de PvdA aan een blauw kabinet meedeed, werd ze gedecimeerd. Het getuigde toen in zekere zin van politieke moed, maar gewaardeerd werd het niet.
Ik zou zo’n samenwerking niet in de eerste plaats vanwege electorale overwegingen afwijzen. Mijn bezwaren zijn inhoudelijk van aard.
Het huidige kabinet scoort wat mij betreft veel te laag op de sociale thema’s. Het is te ver verwijderd van dat deel van Nederland dat geen netwerk heeft. Van het Nederland dat geen bezit heeft ook. Dat niet het geld heeft om te isoleren of te verduurzamen. Te ver van het Nederland van de essentiële beroepen. Te veel de regering van de consultancykaste. Van wie wel bezit heeft. Van wie wel een netwerk heeft. Niet van de straat, maar van de burelen.
Draagvlak doet er toe
Daarnaast stoor ik me aan de gesloten bestuurscultuur; te weinig gericht op inspraak. Het parlement wordt, zo lijkt het soms, eerder als een lastig clubje gezien en het regeerakkoord is te hermetisch. Te vaak worden essentiële zaken er met een krappe meerderheid doorheen geduwd. Daarmee doet men wel recht aan de letter van het parlementaire systeem, maar niet aan de geest ervan.
Wanneer je bij zaken die grote gevolgen hebben voor de portemonnee en leefomgeving van burgers geen ruime parlementaire marge hebt, dan moet je jezelf toch afvragen of het moreel juist is om in deze mate de machtskaart te spelen. Draagvlak doet ertoe. Nog steeds en misschien wel steeds meer. Het is steeds belangrijker in onze gepolariseerde samenleving.
Om dit soort redenen ben ik er absoluut niet voor dat de partij waarvan ik meer dan een kwart eeuw lid ben, zich afhankelijk opstelt van GL en zeker niet van de VVD. Ik weet dat er weinig werkbare coalities zijn en dat je soms bij samenwerkingsverbanden het minste moet kiezen van meerdere ’kwaden’. Maar na de toeslagenaffaire, ’functie elders’-gate en door de grote verwijdering van dat deel van Nederland dat hard werkt voor weinig en geen koophuis heeft in een aantrekkelijke omgeving, kan ik niet meegaan in de gedachte van samenwerking met de huidige bestuurskaste.
Deze column verscheen eerder in de Telegraaf en is hier, met toestemming van en dank aan de uitgever en Eddy Terstall, geplaatst.
Beeld: Ale Mi via Depositphotos
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
