Sekswerk is werk. Dat vindt niet iedereen kennelijk even goed te verteren. Een paar weken geleden klopte jongerenbeweging Exxpose aan bij de Tweede Kamer met 40.000 handtekeningen onder een burgerinitiatief voor het invoeren van het zogeheten ‘Zweedse model’. Dit is kortgezegd een voorstel voor een verbod op betaalde seks. Door onder andere CDA-Tweede Kamerlid Anne Kuik werd dit initiatief zeer warm onthaald. Zo zei ze twee weken geleden bij Buitenhof: ‘Het is niet normaal dat je je lichaam verkoopt.’ Ik vind, nog los van het feit dat het leveren van seksuele diensten niet hetzelfde is als ‘je lichaam verkopen’, het behoorlijk aanmatigend dat een politicus meent te moeten bepalen wat een normaal beroep is.
Als liberaal heb ik de overtuiging dat iedereen zelf zijn beroep mag kiezen en dat in vrijheid en veiligheid moet kunnen beoefenen. Van timmerlui, verplegers, consultants tot sekswerkers. Ik krijg nogal eens naar mijn hoofd dat ik hierdoor een ideologische blindheid heb ontwikkeld voor misstanden in de prostitutiesector. Ik zou alleen maar oog hebben voor de zogenaamde zelfredzame happy hookers, en daarmee de onmondige slachtoffers vergeten.
De tegenstelling tussen de happy hooker en het slachtoffer is een karikatuur, maar duikt elke keer weer op in het prostitutiedebat. Anne Kuik zegt bij Buitenhof dat er een ‘clubje vrouwen’ is, die vrijwillig dit werk doet, maar dat zij geen ‘dekmantel’ mogen vormen voor misstanden. Dat is een bizarre verdachtmaking van sekswerkers, die suggereert dat er sprake is van een tegengesteld belang. Ik ken geen enkele sekswerker die voorstander van mensenhandel of uitbuiting is.
We weten bijvoorbeeld dat misstanden in de tuinbouwsector groot zijn, toch zouden we niet zo gauw happy champignonplukkers op eenzelfde manier medeplichtig maken. Het CDA-Kamerlid vraagt zich verder ook hardop af of we met sekswerk als legaal beroep nu niet mensenhandel aan het ‘witwassen’ zijn. Gek genoeg vraagt niemand zich dat af bij het eten van een pizza funghi. Sekswerkers én champignonplukkers zijn geen slachtoffers, maar juist in potentie onze belangrijkste bondgenoten in het signaleren en bestrijden van mensenhandel en uitbuiting.
Het cynische is dat veel sekswerkers te maken hebben met sociaal stigma, onveilige situaties en een slechte rechtspositie, juist door repressief beleid. Voor sekswerkers zijn door stigmatisering van hun beroep vaak heel basale zaken niet mogelijk: het openen van een zakelijke rekening, het afsluiten van verzekeringen, het krijgen van een hypotheek. De vergelijking met de handelingsonbekwaamheid van getrouwde vrouwen van vóór 14 juni 1956 dringt zich hier op. Op papier mag sekswerk dan een legaal beroep zijn, in de praktijk worden sekswerkers niet gelijkwaardig behandeld.
Daarnaast is het aantal legale, vergunde, veilige werkplekken in Nederland sinds de opheffing van het bordeelverbod in 2000 ironisch genoeg sterk afgenomen, doordat gemeenten restrictief zijn in hun vergunningenbeleid. Ook in Utrecht, waar ik sinds vorig jaar gemeenteraadslid ben, zijn er legale werkplekken aan het Zandpad en de Hardebollenstraat verdwenen.
De afname van het aantal vergunde plekken heeft de afhankelijkheid van sekswerkers van exploitanten vergroot, en hun onderhandelingspositie verslechterd. Exploitanten op hun beurt hebben vaak een lage meldingsbereidheid als zij misstanden of signalen daarvan opmerken, omdat gemeenten dan hun vergunning kunnen intrekken. Dichtgetimmerde Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV’s) in gemeenten vormen bovendien een belemmering om veilige plekken mogelijk te maken voor sekswerkers die hun klanten werven via internet. Zo kan ik nog wel even doorgaan met voorbeelden van goed bedoeld, repressief, maar contraproductief beleid.
Dat het huidige beleid niet werkt, dat zijn Kamerlid Anne Kuik en ik met elkaar eens. Maar zij kiest voor méér repressie, ik kies voor minder. Het strafbaar stellen van betaalde seks helpt ons van de regen in de drup. We moeten de rechten van sekswerkers versterken, ruimte bieden voor initiatief en ons meer richten op samenwerking in plaats van straf. We zouden ons juist moeten inzetten voor het decriminaliseren van sekswerk, stellen ook ideologische scherpslijpers als de Europese anti-mensenhandelorganisatie La Strada, Human Rights Watch, Amnesty International, de Wereldgezondheidsorganisatie, en de Verenigde Naties. Precies het tegenovergestelde van het Zweeds model dus.
Het door het CDA zo enthousiast ontvangen burgerinitiatief komt op een interessant moment. Later deze maand komt het raadsvoorstel voor het Nieuwe Zandpad naar de Utrechtse gemeenteraad. In Utrecht heb ik goede hoop dat er een voorstel komt te liggen dat kansen biedt voor het doorbreken van de impasse waar we ons sinds de sluiting van het Zandpad in 2013 in bevinden. Later dit jaar komt de Wet Regulering Sekswerk naar de Tweede Kamer. Ik wens Anne Kuik de aankomende maanden veel wijsheid toe. Maar vandaag wens ik haar, net als alle sekswerkers in Nederland, een fijne Dag van de Arbeid!
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
