Volgens Aboutaleb lopen kritische Marokkaanse Nederlanders geen gevaar als ze naar Marokko op vakantie gaan. Maar Stef Blok vertelt gelaten dat niet alleen Nederland, maar ook Marokko hen als staatsburgers beschouwt. Daarom wordt de Nederlandse ambassade mogelijk niet ingeschakeld als er problemen zijn. Asis Aynan hoopt dat Blok het mogelijk maakt de Marokkaanse nationaliteit op te zeggen. Is het niet de bedoeling dat Marokkaanse Nederlanders ook polderkinderen zijn?
Het is de zomer van Stef Blok. De minister van Buitenlandse Zaken kwam tijdens het tweede jaargetijde meermaals groot in het nieuws. Hij maakte Suriname uit voor een mislukt land, gelooft niet in het concept van de multiculturele samenleving, en streek de verkreukelde betrekkingen tussen Nederland en Turkije glad. Ook waarschuwde hij Nederlanders met een Marokkaans paspoort die kritisch zijn op het politieke beleid van het Marokkaanse koninkrijk.
Sinds de dood van de visverkoper Mohsine Fikri op 28 oktober 2016 is er een vreedzame opstand in de Rif (Noord-Marokko). Die opstand draagt de naam Hirak (‘beweging’) en streeft naar politieke/sociale gelijkheid en bestrijding van de corruptie. Na maanden protesten zijn de aanvoerders van de beweging vastgezet. Wat volgde was een fakeproces met dwaze officieren van justitie. Een van hen gooide zelfs zijn zetel naar het hoofd van een activist die in het beklaagdenbankje zat. De 53 aanvoerders van de Hirak kregen straffen tot twintig jaar. Naast deze leiders zitten er verder meer dan 700 mensen onterecht vast die tijdens demonstraties zijn opgepakt, van terrassen zijn geplukt of van hun bed zijn gelicht.
In Nederland worden de ontwikkelingen door een deel van de Marokkaanse gemeenschap op de voet gevolgd en beantwoord met straatprotesten, vlogs, opiniestukken en debatten.
Minister Stef Blok zei op 28 juni 2018 tijdens een commissievergadering in de Tweede Kamer dat die kritische Nederlanders goed moeten nadenken alvorens op vakantie te gaan naar het Noord-Afrikaanse land, want op Marokkaans grondgebied word je behandeld als een Marokkaans staatsburger. “Daardoor kan het gebeuren dat de Nederlandse ambassade in geval van problemen (bijvoorbeeld bij een arrestatie) niet door de Marokkaanse autoriteiten wordt geïnformeerd.”
De uitspraak van Stef Blok was opmerkelijk, omdat het overheidsbeleid al decennialang gericht is op maatschappelijke integratie van minderheden en de toon was dat Marokkaanse Nederlanders polderkinderen zijn in plaats van nakomelingen van het Atlasgebergte.
De volgende dag werd mij duidelijk waarom de regering plots haar handen van de scherpe burger met een Marokkaanse nationaliteit aftrok. De Europese leiders hadden een vluchtelingendeal getekend. Eén van de afspraken was dat de vluchtelingen die uit de Mediterrane worden gehaald naar gesloten opvangkampen in Noord-Afrika worden gebracht. In Marokko komen er ook van die centra en die onderhandelingen moeten nog plaatsvinden. Om die reden sprak de minister van Buitenlandse Zaken Marokko naar de mond.
De minister gaf tijdens het Kameroverleg nog een goedbedoeld advies; wie in de problemen komt, moet om consulaire bijstand vragen aan de Nederlandse ambassadeur. Maar de gevolmachtigd gezant in Marokko noemde onlangs op een podium in Amsterdam, in het openbaar, de Marokkaanse minister van Justitie een prima vent en de ambassadrice ‘grapte’ dat Al Hoceima (de stad waar Fikri om het leven kwam en het centrum van de protestbeweging, red.) niet de hoofdstad van de Rif is, maar van de kif (restproduct van hasj). Het (ambtelijk) vertrouwen werd daar geschaad.
Sommigen zeggen dat het allemaal niet zo een vaart zal lopen en dat Marokko de kritische Europese Marokkanen met vakantierust zal laten. Ook burgemeester Ahmed Aboutaleb antwoordde op vragen uit de Rotterdamse raad dat niemand gevaar liep in zijn geboorteland. Kwalijke nonsens, want eind juni stelde Marokko een straf voorbeeld; Belgisch staatsburger Wafi Kajoua werd bij de grens opgepakt en in een on-Marokkaans snel proces veroordeeld tot één jaar cel vanwege zijn mensenrechtenactivisme. Het was trouwens in de Belgische media eng stil rondom deze zaak.
De Rotterdamse burgemeester is overigens geruime tijd het spoor bijster wat Marokko betreft. De burgervader, die geridderd is door het Marokkaanse staatshoofd, wenst het ene moment geen uitspraken over de politieke situatie aldaar te doen en het andere moment informeert hij foutief.
Marokko is voor de Marokkaanse Nederlanders een geliefd vakantieland. Volgens een meting van onderzoeksplatform Etnobarometer gaan negen op de tien Marokkaanse Nederlanders één keer per jaar naar Marokko. Zet daar tegenover dat Nederland een zeer betrokken en uitgesproken gemeenschap heeft over de politieke en sociale ontwikkelingen daar – het resultaat van al die lessen maatschappijleer en burgerschapscompetenties op school? Dus men heeft wel degelijk alle reden om zich zorgen te maken.
Hoe kan deze kopzorg weggenomen worden? Het antwoord is eenvoudig: de Nederlandse staat moet de mogelijkheid bieden de Marokkaanse nationaliteit af te werpen.
Het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit bezit een dubbele moraal. De algemene regel is: wie de Nederlandse nationaliteit verkrijgt, doet afstand van zijn andere. Maar voor zo een twintigtal landen is de uitzondering dubbele nationaliteit gemaakt, zoals Argentinië, Griekenland en Marokko.
Ooit zei een Marokkaanse minister trots tegen een Nederlandse journalist dat ze Marokkanen blijven tot in de tiende generatie. Er wordt dus gedaan alsof het behouden van de Marokkaanse nationaliteit in graniet gebeiteld is. Maar dat is slechts een mythe die in stand wordt gehouden ter wille van de lieve vrede.
Wie zijn Marokkaanse nationaliteit wil behouden moet dat vooral doen, maar het bezit van die nationaliteit bezwaart mij. Het voelt niet goed dat ik een onderdaan ben van de dictatuur Marokko. Ook wil ik nooit in de verleiding komen dit land de rug toe te keren als het mij hier niet meer zint. In de academische literatuur wordt dit dubbele loyaliteit genoemd. Toen de PVV in 2017 in het kabinet leek te komen, dreigden sommige Marokkaanse Nederlanders in de media naar Marokko te vertrekken. Een bizarre cocktail van feit en fictie was dat, want in 2007 schreef Geert Wilders het volgende: ‘Een blinde kan zien dat een dubbele nationaliteit een dubbele loyaliteit met zich meebrengt.’
In identiteit ben ik Marokkaan (Berber), maar in nationaliteit niet. Toen ik dit ooit in het consulaat aan het Amsterdamse Vondelpark verkondigde, werd ik door de consul minachtend uitgemaakt voor ongelovige hond en Surinamer – wat is dat toch met die voormalige Nederlandse kolonie? Blijkbaar moest ik mij beledigd voelen, maar als die gedwongen ondeelbare bureaucratierelatie er niet was, was die situatie nooit gebeurd.
Het is overigens flauw hoe Marokko aan die onredelijke onderdanenpolitiek vasthoudt, want niemand van mijn stamboom is ooit in Marokko geboren. Ik ben op de wereld gezet in het humanistische Haarlem. Mijn ouders werden ten tijde van de Spaanse bezetting geboren. Mijn opa en oma in de Rif-Republiek. En mijn (bet)overgrootouders kwamen in de oudheid op aarde, toen duurde het nog een eeuwigheid voordat de Marokkaanse staat in 1956 werd opgericht.
Uitbundige lof zou de minister van Buitenlandse Zaken ten deel vallen als hij de Marokkaanse Nederlander de mogelijkheid biedt zich uit het blok te bevrijden.
Dit artikel is eerder verschenen op asisaynan.nl.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
