Je bent vijftien, en je hebt een hoofd vol vragen

Je bent vijftien, en je hebt een hoofd vol vragen. Je zoekt je weg in de wereld, en je zoekt naar wie je zelf bent. Wat vind je, wat voel je, wat wil je – zelf? Je bent opgegroeid met de religieuze overtuiging van je ouders en orthodoxe dogma’s daarbinnen. Een wereld waarin liefdevolle banden maar soms ook onbuigzame, onverdraagzame regels je leven bepalen. Zijn het ook echt jouw levensregels? Wat vind je zelf, wat voel je?

Zijn jouw dromen in het leven anders dan dat, twijfel je aan dit geloof of heb je er ook als kind al nooit in kunnen geloven? Kun je die set regels verlaten en voor andere waarden in je leven kiezen? Hoe vrij mag jij je leven leiden in dit vrije land, waarin vrijheid toch niet overal is? Mag je zelf kiezen met wie je samen wilt leven – je partner, je vrienden?

Op school ruik je aan andere ideeën, aan andere waarden, aan andere manieren om een leven te leiden. Je ontmoet mensen met wie je het onverwacht eens of fel oneens bent. Misschien ruik je de vrijheid waar je naar snakt. Vrijheid die je overal om je heen ziet, maar die er voor jou niet is. Omdat je geboren bent in een wiegje waarop een orthodoxe imam en een gesloten geloofsgemeenschap toezagen.

Je zoekt naar voorbeelden hoe het anders kan. Hoe je je kunt verweren tegen de sociale druk en pressie om je te conformeren. Je zoekt moed, in je eentje.

Er is een leraar die het je laat zien. Een leraar die bespreekt dat je vrij bent te geloven wat jij wilt, maar dat andere mensen dat geloof ook in twijfel mogen trekken, het mogen bekritiseren, en zelfs er grappen over maken. Hij laat je zien dat de vrijheid om orthodox te geloven alleen kan bestaan hand in hand met de vrijheid om dat geloof te bespotten – en andersom. Dat er alleen door die vrijheid van levensovertuiging en van meningsuiting een echt vrije, democratische rechtsstaat kan opbloeien waarin elk kind en elk mens kan kiezen volgens welke waarden hij of zij wil leven.

Je voelt je alsof er voor het eerst weer lucht in je longen komt. Alsof zich een leven voor je ontvouwt waarin jij mag kiezen en waarin de mensen om je heen – leraren, bestuurders, politici, zich ook om jou bekommeren.

Een leerling vertelt het haar vader, die een hetze tegen de leraar begint op social media. Een moskee verspreidt zijn berichten en een imam vaardigt een fatwa uit. De leraar wordt op gruwelijke wijze vermoord, op klaarlichte dag. Je voelt dat je stikt en je zoekt om je heen naar de volwassenen die het voor jóu opnemen. Voor jou en al die andere jongeren die onvrij zijn in een vrij land. Volwassenen die opstaan voor het recht van jouw vader om orthodox te geloven én voor jouw recht om dat geloof in twijfel te trekken of aan de kaak te stellen op alle vreedzame manieren die je maar wilt.

Je hoort politici die jouw ouders het land uit willen zetten en jou erbij. Je hoort andere politici die vooral jouw imam niet willen kwetsen. Je hoort mensen tut-tut-tutten tegen docenten die ‘onrespectvol kwetsende cartoons’ vertonen en je hoort mensen boos zijn op docenten die ‘buigen voor angst’. Je hoort mensen pleiten voor overleg met de moskee of met ouders over de vraag of bepaalde lessen op school niet te gevoelig liggen.

Je zoekt de volwassenen in de kamer. Die de rechten van jouw vader en moeder verdedigen en die van jou en die van de leraar. Je wacht tot de samenleving laat zien wat ze waard is en wat haar waarden haar waard zijn:

Nooit buigen voor intolerantie. Nooit buigen voor geweld. Universele mensenrechten hoog houden voor iedereen in ons land en nooit selectief shoppen in rechten die in onze politieke agenda’s passen.

Zoals Keklik Yücel het vanmorgen al verwoordde bij WNL: “Onze democratische rechtsstaat is zo sterk als onze moed haar te verdedigen. Docenten willen de waarden van de rechtsstaat meegeven aan hun leerlingen. Maar als dan de maatschappelijke boodschap is dat we stil blijven, die waarden niet verdedigen, dan staan die docenten er alleen voor. In de kou. Wij horen dit allemaal samen te doen.”

De moord op Samuel Paty is niet veroorzaakt door ‘gevoelige onderwerpen’. Het ‘bespreken van vrijheden’ is niet wat zijn hoofd van zijn schouders afsneed. Samuel Paty is vermoord met het mes van een gehersenspoelde jonge man, opgezweept door de fatwa – een godvergeten fatwa – van een extreemrechts-religieus-fundamentalistische imam.

Wij, de volwassenen in de kamer, behoren elke jongen en elke meid van vijfien in al hun vezels te laten zien én voelen dat dit gedachtengoed onverteerbaar en onacceptabel is. Wij horen onze moed te tonen en voor te leven wat we prediken. Wij behoren elke leraar en elke leerling onwankelbaar te verdedigen in hun lessen over vrijheid, zelfbeschikking en onze democratische rechtsstaat.

Iedereen die een stem heeft, een microfoon, móet zich uitspreken. Ouders, oma’s, opa’s, schrijvers, kunstenaars, politici, journalisten, wetenschappers, zangers, bakkers, beveiligers en afdelingschefs. Want wij bestaan allemaal vreedzaam naast elkaar dankzij onze vrije meningsuiting en vrijheid op levensovertuiging.

We moeten naast de docenten staan, voor de vrije, vreedzame toekomst van onze kinderen. En van de politiek vragen wij nu – zonder verder omhaal of uitstel:

1. Verbied de anti-democratische beïnvloeding en de financiering uit onvrije landen aan organisaties die in Nederland de democratie tegenwerken. Geef geen legitimatie aan onvrije regimes door hartelijke fotomomenten bij handelsmissies, foto’s die je vaak ook weer pijlsnel op de bureaus ziet verschijnen van die bewuste organisaties. Versterk zo de basis om consequent en substantieel de democratische burgerschapsvorming gestalte te geven;
2. Kijk kritisch naar artikel 23, het onderwijsartikel in onze Grondwet, en draag transparantie op aan alle religieuze onderwijs-organisaties. Zodat ook daar de anti-rechtsstatelijke indoctrinatie via financiering en of beïnvloeding uit onvrije landen van onze kinderen stopt;
3. Pak alle vormen van discriminatie en racisme consequent, altijd en overal stevig aan. Laat elk kind, elk mens in Nederland weten én voelen dat artikel 1 Grondwet er voor iedereen is. Voor de ouders en de jongeren, voor de imam en de dominee, voor de afvallige en de cartoonist.

Democratie is niet voor bange mensen. Het vergt overtuiging en moed om het voor te leven. En vooral: om door te blijven geven. Met zijn allen.

Foto: still uit het tv-verslag van Le Téle Journal. Een lerares draagt een bord ‘Zij zullen mijn lessen nooit censureren’.

Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.