Na de eerste wereldwijde schok over de bestorming van het Capitool door een menigte Trump-aanhangers, is het wellicht goed om de balans op te maken. Wat zijn nu de gevolgen hiervan? Mijns inziens zijn er zowel positieve als negatieve effecten na deze bestorming. Positief is dat het monster nu eindelijk voor de hele wereld, inclusief een flink deel van het Republikeinse establishment, zichtbaar is geworden. Trump en zijn aanhang zijn te ver gegaan, en een krachtige tegenbeweging is op gang gekomen. Mogelijk zal dit zelfs nog tot impeachment van Trump leiden, maar daar kunnen we nu nog weinig over zeggen. Laten we het hopen.
Wat ik eveneens hoop is dat nu de GOP eindelijk afstand neemt van de ideologie van het Trumpisme en de Trump-familie, en breekt met het enablen van Trump en zijn misdragingen. Het Republikeinse kamp ligt nu in puin, en moet de komende twee jaar toezien hoe de Democraten aan de touwtjes trekken. Tijd genoeg dus voor een uitgebreide reflectie op waar het de afgelopen jaren, en eigenlijk de afgelopen decennia al, fout is gegaan.
Tot zover een positief effect van deze crisis. Er zijn ook andere effecten, en ook enkele waar we onze twijfels bij kunnen hebben. Een ervan is de reactie van socialmediabedrijven, oftewel Big Tech, op de bestorming. Donald Trump is inmiddels van zowel Facebook als Instagram en Twitter verbannen omdat hij aan zou zetten tot geweld. De rechtse variant van Twitter, Parler, is inmiddels uit vrijwel alle appstores verdwenen. Radicaal-rechts wordt nu hard aangepakt door Big Tech.
Met reden, zou je kunnen denken. Trump heeft zich niet aan de regels van deze bedrijven gehouden, en een aanzienlijk deel van zijn aanhang doet dat ook niet. En diezelfde aanhang is woedend over deze stap van de techbedrijven, wat nogal ironisch is aangezien rechts het juist altijd toejuichte dat private bedrijven zelf mogen weten wat ze doen – zoals voorbeeld bij het incident in de VS rond een bakker die geen bruidstaart wilde maken voor het huwelijk van een homostel. Links was daar dan weer altijd tegen, totdat het, zoals nu bij Trump, plotseling wel in het eigen linkse straatje past.
Zelf heb ik een aantal kanttekeningen bij de gedachte dat dit een goede stap is van de techbedrijven.
Namelijk: in hoeverre is het eigenlijk wenselijk dat private bedrijven – die als enig doel het genereren van advertentie-inkomsten hebben – de grenzen van het publieke debat en de vrijheid van meningsuiting bepalen? In hoeverre is het wenselijk dat het publieke debat, en de publieke ruimte waarbinnen dat debat plaatsvindt, in feite voor een aanzienlijk deel gecontroleerd wordt door een klein aantal Amerikaanse multinationals die de spelregels bepalen voor vrijwel de hele wereld?
Multinationals die bovendien deze spelregels ook nog eens willekeurig hanteren. Terecht is er bijvoorbeeld ophef over het feit dat Twitter niet het account van de Iraanse leider Khamenei heeft opgeheven, die nochtans het bloedvergieten van zijn regime tegen Iraanse burgers uitgebreid vierde op Twitter. Of wat te denken van Chinese diplomatieke vertegenwoordigingen die proberen de Chinese onderdrukking van de Oeigoeren goed te praten, eveneens op Twitter. Zijn er niet heel veel meer andere landen en leiders die – aangezien nu Trump en zijn aanhang worden aangepakt – eveneens aangepakt zouden moeten worden? Dit gebeurt echter amper.
En dat zou alleen maar meer reden tot zorg moeten zijn met betrekking tot de willekeur die deze techbedrijven in dezen hanteren. Want waar ligt nu precies de grens van wat wel en niet mag op sociale media, en voor wie geldt die eigenlijk? Trump op dit moment van sociale media gooien is vrij makkelijk, aangezien hij sowieso al aangeschoten wild is en nog maar een beperkt aantal dagen president is. Het is de vraag of Big Tech deze stap ook had genomen indien Trump afgelopen november herkozen was. Ik vermoed zelf van niet, maar we zullen dit ook nooit weten.
Het is dan ook best waarschijnlijk dat Big Tech met deze stap eigenlijk gewoon wil scoren bij de westerse consument en daarbij een dubbele maat hanteert, die bovendien de hele wereld voor een dilemma stelt. Want hoe lang laten we Big Tech nog de grenzen van het publieke debat bepalen, terwijl democratische en rechtsstatelijke instituties dit eigenlijk zouden moeten doen? Oftewel: zou er niet eerst een rechter aan te pas moeten komen voordat het social media-account van een wereldleider verwijderd wordt, zoals Angela Merkel voorstelde?
Hoe lang laten we het nog toe dat Big Tech vooral bezig is met brandjes te blussen die haar eigen algoritmes mede veroorzaakt hebben? Het zou te makkelijk zijn wanneer we nu vooral in ons vuistje lachen om Trump die niet meer op Twitter kan. Want deze kwestie biedt ook aanleiding tot zorgen. Zorgen die we – los van het hele gebeuren rondom Trump en zijn aanhang – best in de richting van Big Tech, onze media en onze volksvertegenwoordigers mogen uiten.
Beeld: Depositphotos
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
