Ze struikelt maar ze staat al op. Ze sluit weer aan. En kijk – Sifan Hassan komt als eerste hardloopster over de finish.
De eerste Nederlandse vrouw met een Olympische medaille op een lange afstand. En ik benadruk, lange afstand. Maar hoe lang? 5000 meter? Ze heeft al zo veel meer afstand afgelegd, van Ethiopië helemaal naar Nederland. Weg van haar familie en van haar moeder, die zonder twijfel wilde dat Sifan veilig kon leven, als een succesvolle jonge vrouw in een vreedzaam land, zelfs als zij de prijs zou moeten betalen haar dochter nooit meer te kunnen zien.
Ik ben geen atleet en ik heb nog nooit een wedstrijdje in de straat gewonnen, laat staan de Olympische Spelen. Maar een paar seconden lang kon ik niets anders dan mij in de schoenen van Sifan verplaatsen, en dacht ik aan haar gevoelens op dat ene moment waarop ze zo verdiend het goud won. En daarna dacht ik aan hoe het moest zijn voor een moeder die weet dat haar dochter in een land is met meer mogelijkheden, een land dat meer vrijheid kent, een land waar haar kind zo veel meer kan zijn (of in elk geval kan leven in vrede) dan thuis, bij jou. En de prijs die je als moeder betaalt is haar misschien nooit meer te kunnen zien.
En zo had ik een flashback naar wat ik zelf doorleefde. Vanaf het moment dat ik mijn ouders voor het laatst ten afscheid kuste tot het moment dat het vliegtuig opsteeg, wisselden de beelden uit mijn leven zich voor mijn ogen af, heen en weer, zonder ophouden. Ik verdronk bijna, ergens daar tussen al die springlevende herinneringen uit mijn verleden, en de angst en spanning van een onbekende toekomst.
De dag brak net aan, en ik probeerde nog een laatste blik op Teheran te werpen voordat de stad een kleine stip werd en oploste in ijle lucht. Het laatste dat ik me herinnerde van het vliegveld was de enorme vlag van Iran met het beeldmerk van de Islamitische Republiek erop. Datzelfde beeldmerk weerspiegelde zichzelf eindeloos in mijn hoofd, als de herinnering aan waar ik voor vluchtte. Een regime dat mij beroofde van mijn grondrechten, mijn recht om vrij te denken, mijn recht om vrij mijn mening te uiten. Een regime, kortom, dat mijn rechten ontkende om veilig te leven als vrij mens.
Als het een kwestie is van kiezen, tussen enerzijds een veilig leven duizenden kilometers ver van huis, en anderzijds het risico om te eindigen in de hoek van een gevangeniscel of het kerkhof, dan kiest een moeder voor haar kind het eerste, zonder ook maar een moment van twijfel.
Soms is het verlaten van je huis en je dierbaren gewoon een van de opties die je hebt, en soms voelt het als moeten; maar er zijn momenten waarop een bitter afscheid alleen nog maar onvermijdelijk is. Met andere woorden – er is een reusachtig verschil tussen een enkele reis en een retourticket. En zonder te weten wat me elders te wachten zou staan, moest ik vertrekken op een reis waarvan geen terugkeer mogelijk was.
Maar er is een verontrustende vraag, die door mijn hoofd blijft spoken. En die wil ook aan jullie voorleggen. Ben je ooit op een reis gegaan zonder te weten wat je mee moest nemen? Misschien een bepaald boek, een bepaalde pen, een bepaalde foto. Maar… zelfs als je alle koffers van deze wereld hebt, kun je dan de laatste kus van je moeder meenemen? Of haar laatste omhelzing?
Er is niet genoeg ruimte in de hele wereld om sommige gevoelens te herbergen en volgens mij kan moederliefde, die universele natuurkracht, nooit afgepast worden tussen begrenzingen en grenzen. Maar zeker zijn er redenen voor een moeder om haar kinderen duizenden kilometers ver weg van huis te sturen. Het ontelbare aantal Iraanse moeders die hun kinderen verloren aan wat ik noem ‘de bloeddorstige despotische vampier’, is een schrijnend bewijs van deze hartverscheurende werkelijkheid in Iran.
In dezelfde lijn is het niet vergezocht om te stellen dat Ethiopië dezelfde catastrofes of nog veel erger heeft doorgemaakt in de laatste decennia. Sifan koos niet voor geboren worden onder een dictatuur in Ethiopië, maar zij koos alsnog voor leven in een vrij land, en voor heel hard werken. Ze vocht tegen elke verdrukking in, om deel te kunnen nemen aan de Olympische Spelen.
Het was niet de eerste keer dat ze struikelde en heel waarschijnlijk zal het niet de laatste zijn, maar ze heeft in elke vezel geleerd sterk te blijven en met al haar kracht te blijven streven naar haar doel, tot de laatste seconde. En als iemand me vraagt wat ‘doorzettingsvermogen’ betekent, zeg ik daarom eenvoudigweg: ‘Sifan Hassan’.
Toen zij de Nederlandse vlag in de lucht hield, voelde ik mij net zo trots als zij. Zij toonde wat het betekent om trots te zijn op je nieuwe thuis en om alles te doen wat er nodig is om deze vlag hoog te houden voor de ogen van de wereld. En het is mijn overtuiging dat haar dierbaren dat ook voelden.
Er was eens in een land hier ver vandaan, een verdrietig moment waarop mijn moeder mij ten afscheid moest kussen zonder te weten wanneer en waar wij elkaar weer zouden zien, als ons weerzien überhaupt ooit al mogelijk zou zijn. En ondanks dat geloof ik dat zij diep van binnen vreugde voelt omdat ik in veiligheid leef en mijn ideeën kan delen zonder angst op vervolging.
Elke kleine overwinning die ik hier behaal voelt voor mij als haar duizend keer weerzien. En dat maakt dat wij beiden voort kunnen gaan – in verlichting van ons diepe, wederzijds gemis van de ander.
Saluut Nederland!
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
