‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’. Het is een van de vele wijze uitspraken van nationale legende Johan Cruijff (1947-2016) die ook deze week weer van toepassing bleek te zijn. Nu het vermoeden steeds sterker wordt dat journalist Jamal Khashoggi is vermoord en het Saoedische regime daarbij betrokken is, valt bij velen opeens het kwartje: dat Saoedi-Arabië, zouden we dat niet eens tot de orde moeten roepen?
Nou ja, goed, we wisten natuurlijk al een tijdje dat het daar niet zo lekker zat met de mensenrechten – die in het algemeen al niet, maar in het bijzonder met de rechten van vrouwen, lhbti mensen, seculieren en, eh, ‘tovenaars’. Maar ja, er zijn wel meer landen die niet zo netjes zijn. Het moet wel heel ver gaan wil je je bemoeien met de interne aangelegenheden van een soeverein land, toch?
We hebben immers allemaal wel ‘vrienden’ die een beetje fout zijn. ‘It’s complicated’, zou Obama al eens hebben gezegd over de relatie met de Saoedi’s. Donald Trump pakte het koninkrijk nog hard aan tijdens zijn verkiezingscampagne, maar eenmaal president was hij al snel gezellig in Riyadh aan het zwaarddansen. Ook in Nederland sprak voormalig VVD-Kamerlid Han ten Broeke in 2015 over een ‘ongemakkelijke maar belangrijke bondgenoot’.
We moeten dan ook niet een te grote mond over het land op gaan zetten, betoogde Ten Broeke destijds. Want ja, wat heeft Nederland in z’n eentje nu in de melk te brokkelen? We kunnen volgens hem wel met het vingertje wijzen, maar de Saoedi’s zijn wel belangrijke bondgenoten in de strijd tegen het terrorisme. En laten we liever constructief met het regime in gesprek gaan om ‘politieke oplossingen’ te vinden voor onder andere Syrië, Libië en Jemen. Hij vermeldde er nog optimistisch bij dat Saoedi-Arabië in dat laatste land net de militaire aanwezigheid af zou gaan bouwen.
Beetje teleurstellend dat drie jaar later Jemen nog steeds regelmatig gebombardeerd wordt, met talloze burgerslachtoffers tot gevolg. En dat die strijd tegen terrorisme enigszins ondermijnd wordt door het wereldwijd vergiftigen van islamitische gemeenschappen, omdat Saoedi-Arabië met miljarden oliedollars het wahabisme verspreidt, de meest fundamentalistische versie van de islam. Maar goed, daar staat dan weer tegenover dat het platbombarderen van Jemen wél wapenorders oplevert voor de Amerikanen, de Britten en tal van andere landen in het ‘vrije Westen’ waar we het goed mee kunnen vinden – dat we zelf maar heel weinig wapens naar het land exporteren is onze eigen keuze, daar moeten we lekker bescheiden over blijven.
Nou ja, bescheiden? ‘Op verzoek van de Tweede Kamer is wapenexport weliswaar zeer restrictief, maar toch gaan er ook voor Nederland miljoenen in om’, schrijft Nathalie Righton in de Volkskrant. En die oliedollars, och, daar krijgen we maar weer mooi olie voor terug.
‘Elk nadeel heb z’n voordeel’ – nog zo’n wijsheid van Cruijff.
Niets van dat soort slappe knieën bij iemand als Sadet Karabulut (SP). Al jarenlang maakt zij lawaai over de afschuwelijke invloed van Saoedi-Arabië, zoals de verspreiding van het wahabisme en het schenden van de mensenrechten van de Jemenieten. Maar voor sancties tegen de Saoedi’s kon zij geen meerderheid in de Kamer bij elkaar krijgen. Een motie om nationaal een volledig wapenembargo in te stellen zodat ook die laatste wapenexporten zouden stoppen, haalde het in 2017 op twee stemmen na niet.
Hoe anders is dat nu de zaak-Khashoggi speelt. Een motie van GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik om op Europees niveau aan te dringen op een wapenembargo, onder meer ondertekend door Karabulut en Liliane Ploumen (PvdA), haalde woensdag een overgrote meerderheid in de Tweede Kamer: 112 stemmen voor, terwijl alleen de VVD, SGP en Forum voor Democratie tegen stemden.
Via Twitter gaf Karabulut aan ervan bewust te zijn dat het momentum van de zaak-Khashoggi meespeelde, wat dus ook betekent dat de aandacht tegelijk met die zaak weer naar de achtergrond zou kunnen verdwijnen: ‘We moeten doorgaan. En stevig’, liet ze weten.
De VVD is liever pragmatisch. Zo ziet minister Blok van Buitenlandse Zaken vooral wat in een ‘kritische dialoog’ met het land. Partijgenoot Ten Broeke liet net als Karabulut via Twitter van zich horen: ‘[A]ls je nauwelijks levert in verhouding tot de andere “usual vingerheffers”, dan moet je de hefboom die je hebt optimaliseren. De rest is geneuzel.’
Geneuzel …
Je gaat het pas zien als je het doorhebt. Soms is er álle reden om trots te zijn op links.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
