Update 6 maart 2019: Inmiddels heeft GroenLinks een verklaring op de website geplaatst. De partij meldt onder meer het volgende: ‘De motie is niet bedoeld als steun aan de doelen van BDS. Sterker nog: GroenLinks is niet voor een boycot van Israël.’
‘GroenLinks schaart zich met omstreden motie achter antisemitische BDS-beweging’
‘GroenLinks zet vernietiging Israël op de agenda’
‘GroenLinks [is] afgelopen weekend achter de vernietiging van de Joodse staat gaan staan’
De reacties op de BDS-motie die GroenLinks heeft aangenomen tijdens het partijcongres van zaterdag 16 februari, zijn niet mals. In de motie wordt de BDS-beweging (Boycot, Divestment and Sanctions) een ‘geoorloofd middel’ genoemd ‘om de Palestijnen te helpen in hun strijd voor rechtvaardigheid’.
De BDS-beweging is controversieel. De oproep om producten uit Israël te boycotten, niet in het land te investeren en sancties op te leggen, roept volgens sommigen associaties op met de nazi-boycot van Joodse winkels. Ook worden antisemitische uitlatingen gedaan door mensen die aanhaken bij demonstraties van de beweging. Een van de hoofddoelen van BDS, het recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen en hun nakomelingen, zou volgens sommigen de facto tot een opheffing van de staat Israël leiden: de huidige Israëliërs zouden daarmee een minderheid worden, waardoor de Joodse staat mogelijk democratisch afgeschaft kan worden.
Maar wat steunt GroenLinks nou precies? De beweging zelf? De doelen ervan?
De partij stuurt de volgende tekst door naar mensen die om toelichting vragen:
‘Afgelopen zaterdag is de motie over Boycot, Divestment and Sanctions (BDS) aangenomen op het congres. De motie roept GroenLinks-parlementariërs op zich te verzetten tegen de strafbaarstelling van BDS.
‘GroenLinks hecht aan de vrijheid van meningsuiting als een kernwaarde in een gezonde democratie. We verzetten ons tegen het verbieden cq. strafbaarstellen van standpunten, los van de vraag of we het met die standpunten al of niet eens zijn. De motie die werd aangenomen op het congres past in die benadering.
‘De GroenLinks TK-fractie hecht groot belang aan het naleven van het internationaal recht en aan respect voor mensenrechten. In het Israëlisch-Palestijnse conflict verwerpen wij geweld en intimidatie van beide zijden.’
Dit is dus geen steun voor de doelen van de beweging, maar wel voor het recht om voor die doelen actie te voeren. Een kwestie van vrijheid van meningsuiting dus. Aangezien er meerdere pogingen zijn geweest, zowel nationaal als internationaal, om de beweging te verbieden, is het heel logisch dat GroenLinks als partij hierover een positie inneemt.
Ik vind het zelf moeilijk om de BDS-beweging te beoordelen, want ik heb die te weinig gevolgd om erg zeker te zijn over wat ik van de wijze van actievoeren in de praktijk vind. Maar je kunt niet de hele beweging veroordelen op een aantal antisemitische aanhangers, tenzij er goede aanwijzingen zijn dat die ideeën in alle gelederen spelen; iedere politieke beweging trekt immers idioten aan.
Ik moet mijn oordeel dus vooral baseren op de doelen die de beweging zelf zegt te beogen. En of je het ermee eens bent of niet, dat de Palestijnen het recht hebben op terugkeer, lijkt mij een argument dat serieus te nemen is. Het zou een ongelooflijke schending van de vrijheid van meningsuiting zijn om dat standpunt te criminaliseren op basis van een vermeend gevolg in de praktijk; daarmee wordt een aanname immers al tot feit verheven. Ook is een boycotactie een legitieme manier om actie te voeren, net zoals er in het verleden regelmatig opgeroepen is tot boycots en die ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd.
Het gaat dus veel te ver om het verdedigen van het recht om actie te voeren van de BDS-beweging antisemitisch te noemen. Toch valt GroenLinks wel degelijk wat te verwijten. De partij kan niet naïef geweest zijn over hoe controversieel dit onderwerp is, of over de reacties die de motie op zou roepen. Maar bovenstaande uitleg krijgen alleen de mensen die GroenLinks zelf met vragen benaderen te zien. Sterker nog, de tekst van de motie zélf is nergens gepubliceerd. Wie nu, elf dagen later, op de website van de partij zelf de zoekterm ‘bds’ invoert, krijgt geen resultaat te zien. De incomplete foto’s van Judith Sargentini op twitter zijn de enige concrete fragmenten die ik er van heb kunnen vinden.
Daarmee laat GroenLinks zelf de deur wagenwijd openstaan voor allerhande interpretaties van de motie en onrust daarover. Dat is raar. Als direct en duidelijk gecommuniceerd was wát er precies besloten was, dan had de partij een hoop verwarring over de intenties voor kunnen zijn, in ieder geval bij degenen die GroenLinks het voordeel van de twijfel gunnen.
Want die beschuldigingen van antisemitisme, die lijken me heel erg onterecht. Maar met het gebrek aan openheid is de partij wel degelijk nalatig.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
