Op de valreep van het jaar kwam PowNed met de ijzersterke docu Dat zijn geen Grappen! Het concept is eenvoudig: zet cabaretiers, schrijvers en opiniemakers op een stoel en laat ze praten over de grenzen van de grap. Waar mag je in Nederland nog wél om lachen?
Slopers van heilige huisjes Youp van ‘t Hek, Johan Derksen en Herman Brusselmans vertellen het eerste half uur vol bravoure hoe zij onverschrokken grappen blijven maken over zeikwijven en pisnichten (Van ‘t Hek), over homo’s en transgenders (Derksen) en onverveerd ‘neger’ in de titel van hun boek blijven durven opnemen (Brusselmans). Door het politiek correcte klimaat van nu laten deze mannen zich de mond niet snoeren; noch door de gekwetste zieltjes die er tegenwoordig veel te veel zijn.
Moedig, mannen. Dapper ook.
Het échte venijn zit in de laatste twintig minuten, als Het Hete Hangijzer aan bod komt: maak je nog grappen over de islam?
Het is schokkend om te zien hoe juist de mannen die ‘alles blijven zeggen’ hier in hun schulp kruipen en toegeven dat ze dat niet doen. Want ‘geen zin in dat mes’ (Van ‘t Hek). Geen zin ‘om mij voor een overtuiging, een mening, de kop eraf te laten schieten’ (Brusselmans).
De zelfbenoemde slopers van heilige huisjes blijken vooral veilige huisjes te slopen. Als credits wil ik ze nog wel geven dat ze eerlijk zijn over hun angst, en zich niet verschuilen achter de laffe smoesjes die vromere stemmen graag prevelen.
Maar écht onvergeeflijk vind ik hoe Van ‘t Hek zijn eigen angst verbergt achter het schild van de nabestaanden van vermoorde mensen: ‘Ik denk dat er menig familielid van die tekenaars nog wel eens denkt: was dit het waard? Als je dan naar je gezin kijkt en vader of moeder is neergeknald?’
Zwijg zo veel je wilt Youp, ik begrijp je keuzes en zorgen. Maar gooi geen om hun mening vermoorde mensen onder de bus van je eigen angsten. Het is een moord ná de moord.
Was dit het waard!? ‘Ik sterf liever staande dan dat ik op m’n knieën leef,’ zei Charb, hoofdredacteur van Charlie Hebdo. Nádat er al een molotovcocktail naar zijn kantoor was gegooid. Charb stónd voor iets. Voor waarheid, voor principes, voor satire en voor vrijheid.
Bart Nijman – van het GeenStijl dat op zijn minst zo grof is als Derksen, Brusselmans en Van ‘t Hek bij elkaar maar dat, in tegenstelling tot deze drie heren, álle hoeken van het spectrum durft aan te pakken – wees er terecht op dat het zwijgen van sommigen de levens van hen die wél spreken nog meer in gevaar brengt. Als geweldplegers hun zin krijgen, bevestigen we hen nóg meer in hun overtuiging dat de islam een uitzonderingspositie inneemt. En zullen ze nog harder hun best doen om ook het laatste geluid te smoren.
Opvallend is dat het juist ook de genuanceerdere stemmen zijn die, als het er écht op aankomt, principieel en moedig hun grond verdedigen. Guido Weijers: ‘Ik zie cabaretiers ook wel als een soort strijders van het vrije woord. Als die al gaan inleveren op de vrijheid van meningsuiting – wie zegt er dan nog wél wat hij denkt?’
En bovenal een furieuze Yoeri Albrecht, directeur van De Balie: ‘Als je je als columnist, of als cabaretier, niet wilt uitspreken over dingen waarvan je vindt dat je je over zou móeten uitspreken, maar waar je de ballen niet voor hebt – neem een ander beroep. Maak plaats voor iemand die het wel durft.’
Albrecht is dan ook de man die de moed had om de ontembare, fenomenaal moedige, en zwaar beveiligde Zineb el Rhazoui het podium te bieden in De Balie.
Zineb el Rhazoui, die haar collega’s verloor in de terroristische aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Die ondanks de doodsbedreigingen die ze nog steeds dagelijks krijgt, niet zwijgt. Die blijft spreken tegen onrecht en onderdrukking.
Omdat zij weet wat hun levens waard waren.
De hele documentaire zie je hier.
Grote foto: via Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
