Wat is de taak van een gezonde overheid? Of beter: wat zijn de taken in volgorde van belangrijkheid? Het hoogste op de lijst lijkt mij toch veiligheid voor de burgers te staan. Veiligheid in allerlei opzichten. Economische veiligheid is een heel belangrijke veiligheid. Je moet als burger eten, onderdak en zorg kunnen betalen.
Een groot deel van de inwoners van dit land kent dit soort onveiligheid niet. Ook bij sterke prijsstijgingen van de eerste levensbehoeften neemt dit aspect van veiligheid voor hen niet af. Bij een ander niet onaanzienlijk deel van de bevolking neemt die veiligheid bij ontwaarding van geld ten opzichte van goederen en diensten wel af.
Het is in veel gevallen zelfs zo dat men noodgedwongen moet bezuinigen op eten en kleding en dat men de kosten van gas en elektriciteit helemaal niet meer kan opbrengen. Bestaansveiligheid staat dan op de tocht. Je huis onvoldoende warm kunnen stoken resulteert in een risicovolle situatie. Het kan zelfs zo zijn dat een energiebedrijf een oudere kan afsluiten van deze diensten. Dat zal in veel gevallen direct gevaar voor de gezondheid opleveren.
Stress
Ook de stress rondom het wel of niet kunnen betalen van rekeningen, van de huur of van de dagelijkse boodschappen kan een ongezonde en onveilige situatie opleveren voor betrokkenen. ’Betrokkenen’ is wel een sleutelwoord. Het zijn vaak juist diegenen die betrokkenen zijn bij deze crisis die het minst te vertellen lijken te hebben bij de aanpak ervan.
Degenen die niets te vrezen hebben van de vrije val van de koopkracht, zijn vaak juist degenen die beslissingsbevoegdheid hebben omdat ze vaak deel uitmaken van het netwerk waarbinnen de maatschappij wordt aangestuurd.
En u raadt het al: wanneer een bepaalde groep het beleid kan bepalen, zal dat beleid in de regel niet ongunstig uitpakken voor die groep. Zo werkt biologie. Zo werkt het van de mensenwereld tot in groepen slingerapen of moeraskikkers.
Populisme
Daarom is het niet vreemd dat vanuit die groep oproepen tot een andere verdeling van macht en invloed door een systeem van inspraak met argusogen wordt bekeken. Net als bij een groep mensapen wordt er alarm geslagen als een andere groep apen het op de grote trossen bananen heeft voorzien die de groep heeft gehamsterd.
’Populisme!’ is de waarschuwingskreet in onze menselijke variant van zo’n apenkolonie. Dan weet de groep dat het oppassen geblazen is. Wanneer vanuit partijen met wat minder verbintenis met het bestuursnetwerk om een eerlijkere verdeling van de tros bananen wordt geroepen, dan moeten de opper-apen van die groep flink in de billen worden gebeten.
Nu bijten wij mensen elkaar niet meer in de billen, althans niet buiten de intieme privésfeer, maar ook bij ons hebben groepen een verdedigingsmechanisme.
Afschrikking
De SP roept vaker dan de meeste partijen om een andere verdeling van de bananenvoorraad. De eerste verdedigingslinie van de bevoorrechte groep in ons landje is om de indringers te beschuldigen van populisme. Rechts-populisme zelfs. Ook al is het een linkse partij of een linkse persoon die om meer bananen vraagt. Rechts-populisme is het ultieme alarmsignaal. Zoals het op de borst trommelen dat bij grote mensapen zou zijn. Afschrikking in optima forma.
Ik hoop niet dat burgers of politici zich door dit getrommel ervan af laten brengen om op te roepen tot een eerlijk beleid. Om de overheid ertoe te blijven bewegen de crisis zo te lijf te gaan, dat de bestaansveiligheid voor alle burgers gewaarborgd is.
Wanneer burgers, belastingbetalers immers, er bij de overheid op aandringen bestaanszekerheid voor de armste helft van de bevolking als prioriteit te zien, dan is dat geen populisme. Dan is dat niet meer dan een oproep aan de overheid om haar hoofdtaak naar behoren uit te voeren.
Het kabinet heeft eindelijk, net als de landen om ons heen, een pakket aan maatregelen aangekondigd dat die bestaansveiligheid groter zou moeten maken. We zijn allemaal zeer benieuwd naar de details en de uitwerking.
Deze column verscheen eerder in de Telegraaf en is hier, met toestemming van en dank aan de uitgever en aan Eddy Terstall, overgenomen.
Foto: Ikurucan via Depositphotos
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
