Deugen is goed. Het is fijn als iemand deugt. Het is beter dan wanneer die persoon niet zou deugen. Een deugdelijk persoon, daar kun je je niet snel een buil aan vallen. Daar kun je een tientje aan lenen. Of zelfs bij onderduiken.
Alleen heeft deugen in de onlinecultuur een nare bijklank gekregen. Net als het woord ’woke’ heeft het inmiddels ook een parallelle betekenis. Waar woke ooit alleen maar betekende dat je wakker was op het gebied van sociaal onrecht, betekent het nu in een andere context ook dat je intolerant bent tegenover andersdenkenden. Dat terwijl de oorspronkelijke betekenis ook nog dienstdoet.
Hetzelfde geldt voor het begrip deugen. Het betekent in de meeste gevallen dat je een goed mens bent, maar in de parallelle betekenis refereert het aan narcisme en aanstellerij. Dan wordt het gebruikt om een bepaalde schijnheiligheid bij de gegoede burgerij aan te duiden.
Marsmannetjes
Deugen betekent nu ook een beetje dat je je aan de juiste kant van het debat bevindt; dat je de juiste dingen zegt. En woorden tellen in deze oppervlakkige tijden zwaarder dan daden. Wanneer je de hele wereld rondvliegt maar het wel vaak over het klimaat hebt, dan sta je hoger in de pikorde dan wanneer je niet vliegt of geen groot huis warm stookt, maar het nooit over duurzaamheid hebt. Het is de marsmannetjes allemaal nog lastig uit te leggen, maar zo werkt het nu op onze planeet.
Deugpronken is een hobby van de progressieve witte wijken. Of ’hobby’ is misschien een wat te denigrerende duiding. Het is wel degelijk deel van een heus ecosysteem in die wijken. Het is antropologisch en sociologisch. Wanneer je deugpronkt, geef je publiekelijk aan dat je betrokken bent. Dat je het goede waardeert en meeleeft met minderbedeelden. Dat is vooral belangrijk omdat je zelf niet behoort tot die minderbedeelden. Je laat dus zien dat de ander je niet koud laat.
Verzilveren
Dat levert sociale punten op binnen de kaste. Punten die je op enig moment weer kunt verzilveren. De opleiding van je kinderen zal niet goedkoop zijn en voor je kinderen wil je het beste. Een deugpronker zou dus best echt een deugdzaam persoon kunnen zijn. En het zal ook zomaar kunnen dat hij in zekere zin ook echt meent wat hij zegt. Vooral omdat het in de meeste gevallen ook echt om essentiële zaken gaat: tegen racisme, seksisme of voor een schoner milieu.
Veel van dezelfde dingen gaan op voor deugzwijgers. Deugzwijgen doe je wanneer je weet dat het eigenlijk volgens je geweten juist zou zijn om je mening te geven, maar het toch niet doet. Je doet het dan niet omdat de inschatting is dat degenen waar je economisch van afhankelijk bent een stille afspraak hebben dat bepaalde onderwerpen de voorkeur hebben boven andere. Dan hou je over onderwerpen die niet in het voorkeurspakket zitten van de kaste die de banen en centen verdeelt je mond.
Riskant
Deugzwijgen wil zeggen dat je over het onderwerp waarover je geweten je op de schouder tikte toch maar zwijgt omdat het riskant is. De energieprijzen zijn immers gestegen en de inflatie is ook nog niet voorbij, dus niets wijst erop dat je nog lang tot de hogere middenklasse zult behoren. Dus beter even het onderwerp links laten liggen. Als je niet genoeg geld op de bank hebt tenminste.
Het veiligste voor de bankrekening is deugklikken. Maar in tegenstelling tot deugpronken en deugzwijgen is deugklikken wél altijd kwaadaardig. Omdat anderen er direct last van hebben. Omdat het slachtoffers kan maken. Geen doden, maar wel gebroken levens.
Bij deugklikken pik je er een dissident uit en probeer je de aandacht van de machtigen op dat individu te vestigen. De bedoeling is dan dat dat individu er status of werk door verliest, zodat die persoon zijn of haar kroost moeilijker kan voeden en gestraft wordt met een minder prettig bestaan. De hoop is dan dat het netwerk het vuile werk van het deugklikken dermate waardeert dat er beloning volgt: sociaal, materieel, er is veel mogelijk op dat gebied.
Zorgfunctie
Deugpronken en deugzwijgen is nog begrijpelijk, gezien de zorgfunctie die een mens heeft naar eigen naaste familie. Het is niet heel dapper, maar het is iets dat nog prima kan passen bij fatsoenlijke mensen, bij mensen die deugen in de oude betekenis van het woord.
Voor deugklikken geldt dit uiteraard niet. Mensen die deugklikken deugen nooit. In geen enkele betekenis. Een deugklikker zal altijd de kant van de macht kiezen. Bij een deugklikker kun je nooit onderduiken.
Deze column verscheen eerder in de Telegraaf en is hier met toestemming van. en dank aan, de uitgever en Eddy Terstall gepubliceerd
Foto: Mast3r via Depositphotos
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
