Wat is het grootste gevaar? Het globalistische kapitalisme, zegt de één.
Poetin, zegt de ander.
Populisme, zegt weer iemand.
Fake news. De Islam. Zionisten. Timmermans. Global warming. Plastic. Bijensterfte. Kim Jong-un. Trump.
Gevaar. Ik waag me niet aan een ranglijst. Dit zijn de veiligste tijden ooit.
Ik beperk me tot wat ik als de grootste botsing zie. Als je aan mij vraagt wat het belangrijkste vraagstuk van de tijd is, denk ik: de strijd tussen het vrije individu en de groep.
Ja maar jij bent links, denk je nu misschien. En het individu is egoïstisch, wil niet delen. Die kraakt het proletariaat. Hoe kan het dat uitgerekend jij, zichtbare PvdA’er met rood haar nota bene, uit de Jordaan, een lans breekt voor individualisme?
Ik breek een lans voor het individu, niet voor individualisme.
Eerst van jezelf houden voordat je van een ander kunt houden, of zo? Nee, anders: eerst je eigen zuurstofmasker op, voordat je die van je kind bevestigt. Zoiets? Ook niet de juiste uitleg.
Misschien is dit het wel: alleen een vrij individu kan tot maximaal nut van de totale gemeenschap zijn. De totale gemeenschap. Geen willekeurig afgebakende groep op basis van kleur, geslacht of zogenaamd aangeboren meningen over de mens en zijn betekenis in het grotere geheel.
Voor een groep kun je altijd nog kiezen wanneer je alle opties hebt onderzocht. In een groep kun je schuilen. Een mens heeft tribale trekjes. En vrijheid is best eng. Keuzes keuzes en nog eens keuzes.
De groep waaruit ik volgens de collectivistische filosofie stam, staat laag op de ladder. Ergens bijna onderaan de apenrots. De werkende klasse.
Daar waar men geacht wordt meer de handen dan het hoofd te gebruiken. De bemanning van de lopende band. In andere tijden het kanonnenvlees. De groep waarvan niemand CEO van een groot bedrijf wordt als hij niet tien keer beter is dan een tegenkandidaat uit een meer bevoorrechte groep.
Ik heb het geluk dat ik een paar foefjes beheers waardoor ik mezelf wat meer levenskwaliteit heb kunnen verschaffen. Velen uit mijn ‘groep’ hebben die mazzel niet. Dus, ik heb makkelijk praten. Ik ben misschien alleen maar vanuit mijn eigen insteek voorstander van het ruimte bieden aan de zelfstandige eenlingen.
Iemand die niet het gevoel heeft in de ratrace boven te kunnen drijven, zal eerder het belang van de groep benadrukken.
Misschien. Goed punt. Maar te simpel.
Individuele emancipatie is het begin. Zonder individuele emancipatie, krijg je nooit echte gelijke kansen. Mijn moeder was niet minder slim dan ik, maar de gedachte alleen al dat ze hoger mocht mikken dan huishoudschool was, where I’m from, ondenkbaar.
Door verheffing van de arbeidersklasse kon ik wel naar wat men bij ons ‘een hogere school’ noemde. Daardoor werd ik blootgesteld aan verschillende ideeën en kon mezelf daardoor effectiever bewegen in de maatschappij.
Groupthink, groepsdenken, heeft de laatste tijd de wind mee. Of het nu volksnationalisme is, of het islamisme, identiteitspolitiek op links en rechts. Het zet de maatschappij op scherp.
Groepen zijn onberekenbaar en meestal destructief. Het geeft ruimte aan totalitairen. Totalitairen die de vermeend zwakkeren een idee geven dat ze deel zijn van een groter superieur geheel, waarbinnen hun persoonlijke zwakheden wegvallen.
Het is dan handig als er ook iets is als ‘de ander’. De moslim, de jood, de ongelovige, de witte man, de ‘gutmensch’ of de ‘populist’.
Menig persoon zonder bijzondere sociale of beroepsmatige vaardigheden kon zich in het derde rijk toch nog beroemen op een fictieve superioriteit van een Arisch ras waarvan men hem vertelde dat hij er toe behoorde.
De meeste religies kenden een collectief systeem. Je kon zelf wel niet veel, je was misschien niet overmatig aardig of geliefd, maar de ander die niet toevallig in een van de honderden geloven behoorde waar jij toevallig in terecht was gekomen, die was nog veel minder waard.
En diens straf zou nog komen. Na het stoffelijke leven in ieder geval, maar het liefst nog daarvoor. Hetzelfde geldt voor nationalisme. Je hoort nooit een Zweed roepen dat de Hongaren uitverkoren of bijzonder zijn of een Keniaan dat de Turken een streepje voor hebben. Nee, het is puur toevallig net altijd de eigen groep.
Om wel honderd redenen zing ik altijd de lofzang op het vrije individu. Het individu dat in zelfgekozen solidariteit met andere vrije individuen kan helpen de puinhopen op te ruimen die de groepsdenkers hebben veroorzaakt.
Deze column verscheen eerder bij RTLNieuws.nl
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
