‘Echt feminisme is nog hard nodig’

Elianne van Turennout heeft een probleem met het feminisme van nu, van het intersectioneel feminisme tot het hashtag-activisme. En dat laat ze weten ook. Haar oproep: stop met hokjesdenken – we hebben actie en beleid nodig. Want er is nog veel te bevechten, van seksuele vrijheid voor alle vrouwen, tot een eerlijke verdeling van werk en zorg.

Feminisme heeft een beter imago en meer actie nodig dan wat we van het huidige feminisme krijgen. Intersectioneel feminisme bijvoorbeeld, veronderstelt een systeem en een hiërarchie van onderdrukking. Aan de top daarvan staat, je raadt het al, de ‘cisgender’ heteroseksuele man. Hierdoor wordt alles indirect betrokken bij het feminisme en heb je seks-positieve feministen, seks-negatieve feministen, feministen die het opnemen voor transseksuele vrouwen, trans-exclusionary radical feminists (TERFS), noem het maar op.
Feminisme wordt zo activisme zonder een doel, omdat feministen misschien zelf al door de bomen het bos niet meer zien. Maar wat willen jullie bereiken voor deze samenleving, dames (en heren)?

Er zijn nog zoveel goede dingen die bereikt kunnen worden, en we houden ons bezig met allerlei zaken die er eigenlijk niet toe doen. Een doodgewone selfie met #feminism gaat er niet voor zorgen dat jij een hypotheek of een hoger salaris krijgt. Nee, sorry, die hashtag is niet net zo belangrijk als de activistes die hebben gezorgd dat jij als vrouw zelfstandig een bankrekening mag openen.  

Stop met de platitudes en kom met beleid!

Stop het hokjesdenken
Laten we om te beginnen stoppen met intolerantie te tolereren. Laten we de TERF’s, dat zijn feministes die transgenders niet accepteren, niet onder de feministische paraplu scharen. En de feministes die sommige of alle vormen van seksualiteit (denk aan sexy kledij, sekswerk, pornografie et cetera) zien als onderdeel van het patriarchaat, ook niet. Deze ‘seks-negatieve’ feministes beweren dat ‘seksobjecten’ voordeel hebben van het patriarchaat. Het vreemde is dat juist het westerse patriarchaat van vroeger bescheiden en kuise vrouwen wilde hebben. Naar mijn idee steunen deze seks-negatievelingen dus precies dát, door andere vrouwen zich te laten schamen voor hun eigen schoonheid.

Elke vrouw heeft recht op gelijkheid, en als een man zich niet kan gedragen rondom een mooie vrouw, spreek hem er dan op aan, en beschuldig niet die vrouw voor het gebruik maken van haar rechten. Net als de TERF’s neemt deze groep het niet voor alle vrouwen op.

Feminisme moet draaien om de individuele vrouw, in plaats van om intersectionele structuren waarbinnen je alle denkbare categorieën hebt: ras, geslacht, in het juiste lichaam geboren worden, mentale gesteldheid, lichamelijke gezondheid, inkomen, educatie, noem het maar op. Maar ook als je maar blijft opdelen in die intersecties of hokjes, kom je uiteindelijk toch ook uit bij … het individu.

We moeten aan de bak
Het zal mij eigenlijk een rotzorg zijn welk label men aan het opkomen voor vrouwenrechten hangt. Of iemand het label feminisme wel of niet gebruikt, doet mij niet zoveel. Want lang niet elke vrouw is vrij, en voor de vrouwen die wel vrij zijn, zijn er ook nog rechten te behalen. Daarom moeten we ons niet verliezen in label-fetisjisme, maar moeten we aan de bak.

Laten we het dus eerst eens hebben over vrouwen in de westerse wereld die zelf niet die vrijheid hebben, en daarna over wat feminisme voor vrije vrouwen zou kunnen betekenen – zonder te vervallen in het machtsspel van identiteitspolitiek.

De gevangen vrouw
Een goed voorbeeld van een organisatie die zich inzet voor vrouwen die zelf niet die vrijheid hebben, is Femmes for Freedom. Oprichtster Shirin Musa komt op voor vrouwen die vastzitten in een gedwongen huwelijk. Ook zet zij zich in voor meisjes die slachtoffer (kunnen) worden van kinderhuwelijken, en wil ze misogyne praktijken zoals vrouwenbesnijdenis tegengaan.

Je zou verwachten dat deze vrouw door feministen op handen gedragen wordt, maar hier komt de paradox: in sommige culturen komen kinder- en gedwongen huwelijken nu eenmaal vaker voor. En door sommige linkse denkers en feministes wordt cultuur aan ras gekoppeld. Wanneer je dan kritiek op een bepaalde cultuur uit, wordt dit in verband gebracht met racisme. Dat vind ik een regressieve gedachte: het zou betekenen dat iemand er niets aan kan doen als hij in een bepaalde cultuur opgroeit, want ‘het zit nou eenmaal in de genen’. In die denkwijze verschillen de alt-right en ctrl-left niet veel van elkaar. Het enige verschil is dat de alt-right wél cultuur bekritiseert, waar ctrl-left de strijd niet aangaat, omdat je dan racistisch zou zijn. Omdat alt-righters hun cultuur willen behouden, wat zij weer aan ras koppelen, willen ze een ‘etnostaat’.

Dat er zwarte mensen zijn die veel beter plat Gronings kunnen praten dan ik, en die, ook heel anders dan ik, juist helemaal van het principe ‘doe maar normaal, dan doe je gek genoeg’ zijn, ontkracht dit racistische concept enorm.

Wat ik persoonlijk het mooie van culturen vind, is juist dat je positieve dingen kunt overnemen en de negatieve weg kunt laten; en ook onthouden waaróm bepaalde gebruiken nutteloos of zelfs giftig zijn. Zo gaan we met zijn allen vooruit.

Vaak wordt een organisatie als Femmes for Freedom ook verdacht gemaakt omdat GeenStijl ze steunt. Nee mensen, zo werkt het niet. Jullie zouden je dood moeten schamen dat júllie Femmes for Freedom niet helpen. Komen we nou in een ironische paradox waar GeenStijl vaak genoeg seksistisch is, en tegelijkertijd meer doet voor vrouwen dan mensen die het label feminist dragen?

We moeten feminisme progressief houden in plaats van regressief. Zo kunnen we voor elke vrouw naar gelijkheid streven. Ja: élke vrouw heeft recht op gelijke rechten en vrijheid.

Wat feminisme kan betekenen voor vrije vrouwen
Sinds de jaren ‘70 is er een heleboel goeds gebeurd, maar we zijn niet klaar. Als je naar de Nederlandse vrouw kijkt, zitten we gevangen in twee rollen. Aan de ene kant moeten we veertig uur werken (of nog meer) en de beste zakenvrouwen ever worden, terwijl we aan de andere kant twaalf verschillende hobby’s moeten hebben en een leuke moeder en partner moeten zijn.

Welke malloot heeft tijd voor al deze dingen, als er ook nog verwacht wordt dat wij onze kinderen nooit naar de opvang mogen brengen? Want daar hebben genoeg Nederlanders ook weer een lekker vooroordeel over. Je bent dan toch een ontaarde moeder? Je hoort van werkende moeders, huismoeders en huisvaders, maar er wordt blijkbaar niet over werkende vaders gesproken, omdat dit normaal wordt geacht. Hier is voor beide geslachten een vreemd imagoprobleem.

Studieschulden en flexcontracten
Ook hoor je dokters en ouders zeuren dat millennials te laat kinderen krijgen. Natuurlijk niet helemaal onterechte kritiek, maar vind je het gek met het systeem van nu? Je moet voor je dertigste je studie afronden, want anders wordt het onbetaalbaar, en als jij je studie afrondt, zit je met een dikke schuld. Ik snap dat je geen eeuwige studenten wilt, maar het is een bizar concept dat je voor je dertigste alles geleerd zou moeten hebben.

Daarnaast krijgen we ook geen vaste baan met die flexcontracten. Met die dikke schuld en dat flexcontract kun je geen huis kopen, waardoor je alweer geen financiële zekerheid hebt. Dan kan het zijn dat meer vrouwen afstuderen dan mannen, maar eerst moet die studieschuld weggewerkt worden, want je krijgt gewoon geen hypotheek. We moeten van dit stomme leenstelsel af als we millennials een redelijke kans in de samenleving willen geven. Dit gaat over mannen én vrouwen en is eigenlijk grotendeels humanisme, maar daar is feminisme ook een onderdeel van.

Eerlijkheid over de ‘wage gap’
Het is illegaal om vrouwen minder uit te betalen dan mannen. Wat niet illegaal is, is om vrouwen lager in een bepaalde schaal in te delen vanwege minder ervaring, doordat ze een kind hebben gekregen bijvoorbeeld, of om vrouwen geen opslag te geven wanneer ze er wel recht op hebben. Het College Voor De Rechten Van De Mens heeft hier onderzoek naar gedaan. De meeste broodroof hier gebeurt niet eens bewust, en we moeten het ook niet zien als ‘vrouwmensjes’ pesten. Hier laten wij als vrouwen dingen liggen, want wij zijn ook degenen die ons zo laten inschalen en geen opslag vragen.

Het zou helpen als het UWV en het CBS meer zouden samenwerken, zodat vrouwen ook meteen weten wat ze waard zijn als ze zoeken naar een specifieke baan. Informatie is macht en geeft de burger grip op de situatie. Wanneer jij bij het vaststellen van een salaris met een betrouwbaar onderzoek kan komen dat aangeeft dat jij recht hebt om hoger in een bepaalde schaal ingedeeld te worden, hebben daar uiteindelijk alle vrouwen wat aan. Met een gedegen onderzoek sta je toch sterker dan met een verhaal van een kennis ‘die ongeveer zoveel verdient.’ Laat die werkgever maar op papier zien wat je waard bent.

Feministische paradox?
De ‘wage gap’ gaan we waarschijnlijk niet helemaal dichten, omdat vrouwen in een gelijke samenleving gemiddeld voor andere werkvelden kiezen dan mannen. We kunnen gelijkheid wel door elk vakgebied willen pushen, maar maak je daar uiteindelijk mensen gelukkig mee? Moeten we vrouwen dwingen in een bepaald vakgebied te werken, omdat de cijfers moeten kloppen? Is dit juist niet heel anti-feministisch? Of op zijn minst een feministische paradox?

Het stimuleren om voor bepaalde werkvelden te kiezen kan en mag altijd, maar dwang is nooit goed. Dat kan nooit de bedoeling zijn van een vrije samenleving. Het lijkt me trouwens wel ontzettend gaaf om vrouwen in het riool te zien werken, of als stratenmaker te zien. Als dat echt je passie is, moet je dat gewoon doen.

Individuele vrijheid is een belangrijk goed, en dat moeten we behouden als we willen dat vrouwen echt vrij zijn.

Dat is feminisme.

Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.