Ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag spraken twee Iraanse mensenrechtenactivistes in Nieuwspoort in Den Haag, op uitnodiging van het Comité Iran Vrij. Forouq Kanaani zat in de gevangenis omdat ze zich aansloot bij de Groene Protestbeweging in 2009. Elahe Tavakolian werd tijdens een demonstratie na de dood van Mahsa Jina Amini met opzet in haar oog geschoten. Beide vrouwen zijn wegens levensgevaar gevlucht uit Iran.
Gisteren plaatsten we, met dank aan en toestemming van de organisatie, de volledige tekst van de lezing van Elahe Tavakolian. Vandaag de lezing van Forouq Kanaani, met een dringende oproep aan de Nederlandse politiek en alle Nederlanders.
“Het totalitaire regime van Iran brengt niet alleen Iraniërs in gevaar, maar ook de rest van de wereld”
Goedemiddag.
Het is een grote eer om hier voor u te staan op Internationale Vrouwendag, een dag waarop we wereldwijd vieren wat vrouwen bereikt hebben, maar waarop we ook de vele onrechtvaardigheden onder ogen zien waarmee we nog steeds worden geconfronteerd. Ik sta hier niet alleen als een Iraanse vrouw die de pijn van onderdrukking heeft gekend, maar ook als een stem voor miljoenen Iraanse zusters en broeders die verlangen naar vrijheid, waardigheid en de kans om te leven zonder angst.
Mijn verhaal is niet uniek. Tijdens de Groene Beweging van 2009 in Iran werd ik kort gearresteerd omdat ik had deelgenomen aan de protesten. Ik was slechts een van de velen die demonstreerden in de hoop op een betere toekomst. Die korte gevangenschap heeft mijn leven voorgoed veranderd. Ik besefte toen dat ik nooit meer ‘gewoon een normale vrouw’ zou kunnen zijn. Die ervaring, van bedreigd en tot zwijgen gebracht te worden door deze onderdrukkende regering, wekte in mij een diepgaande betrokkenheid op.
Vanaf die dag ben ik een vrijheidsstrijder geworden; een vrouw die met elke ademtocht vecht voor mensenrechten en de bevrijding van een natie. Ik ben een strijder – omdat ik dat wel moet zijn. Ik vecht voor de dag waarop mijn vaderland niet langer zal worden bepaald door gevangenissen, executies en angst, maar door rechtvaardigheid, gelijkheid en kansen voor iedereen.
Ja, de loop van mijn hele leven veranderde toen ik werd gearresteerd omdat ik het waagde mijn basale mensenrechten op te eisen. Maar in veel opzichten was dat het moment waarop ik mijn ware roeping ontdekte. Als ik terugdenk aan die donkere uren in een benauwende cel, herinner ik me de huiveringwekkende stilte die me de ware kracht van de moed van vrouwen leerde.
We kunnen tot zwijgen worden gebracht, maar we kunnen niet worden gebroken. In Iran hebben vrouwen in de voorhoede gestaan van elke poging tot vooruitgang – of het nu de Constitutionele Revolutie meer dan een eeuw geleden was, of de huidige protesten tegen het Islamitische regime en zijn systematische discriminatie.
Vandaag, op deze symbolische dag, sta ik hier niet alleen om mijn persoonlijke moeilijkheden te vertellen, maar vooral ook om het licht te schijnen op de realiteit waarmee Iraanse vrouwen worden geconfronteerd. Ondanks bedreigingen, geweld en wettelijke belemmeringen blijven vrouwen in Iran hun stem verheffen voor vrijheid, gelijkheid en respect. Het zijn de moedigste activisten die ik ken. Ze riskeren elke dag hun leven voor het simpele recht om gehoord te worden en voor de kans om hun lot in eigen handen te nemen.
Maar laten we ons niet vergissen: de wreedheid van het regime in Teheran reikt veel verder dan kwesties van Iraanse rechten. Elke dag worden moedige Iraniërs, mannen en vrouwen, aangevallen, vastgehouden en in te veel gevallen geëxecuteerd voor niets meer dan politiek andersdenken of het uitoefenen van fundamentele vrijheden. De onderdrukking van het regime dringt door in elk aspect van het leven: persoonlijk, sociaal, economisch en politiek.
Als u de zwaarte van deze onderdrukking echt wilt begrijpen, denkt u dan aan deze huiveringwekkende cijfers: in 2024 alleen al werden meer dan 900 mensen in Iran geëxecuteerd, een duizelingwekkend aantal dat de minachting van het regime voor de heiligheid van het menselijk leven onderstreept.
Deze executies worden vaak uitgevoerd met minimale rechtsgang en zijn gericht op politieke activisten, etnische minderheden en iedereen die wordt gezien als een bedreiging voor de ijzeren greep van het regime op de macht. Deze aantallen zijn niet alleen maar cijfers op papier; ze vertegenwoordigen vaders, moeders, zonen en dochters, ieder met dromen en ambities die door staatsgeweld worden afgebroken.
Het is essentieel te erkennen dat het totalitaire regime van Iran niet alleen Iraniërs in gevaar brengt. Dit is een regering die herhaaldelijk haar bereidheid heeft getoond om verdeeldheid te zaaien buiten haar grenzen, door extremistische proxy’s in het Midden-Oosten te financieren, door conflicten aan te wakkeren in landen als Syrië, Irak, Jemen en Libanon, en door golven van instabiliteit te creëren die uiteindelijk mondiale gevolgen hebben. De vluchtelingencrises, toegenomen terreurdreigingen en regionale spanningen die we vandaag de dag zien, worden mede aangewakkerd door het destabiliserende beleid van Teheran.
Dit zijn geen problemen die beperkt blijven tot het Midden-Oosten. Zoals de recente geschiedenis heeft aangetoond, kan instabiliteit in één regio schokgolven over de hele wereld zenden, tot in het hart van Europa. Daarom kan een regering die wordt gekenmerkt door tirannie en brute repressie in eigen land, en expansionistische destabiliserende acties in het buitenland, geen betrouwbare partner zijn voor welke democratische staat dan ook. Een regime dat zo bereid is om de fundamentele mensenrechten van zijn eigen burgers te vertrappen, zal waarschijnlijk geen internationale overeenkomsten respecteren of stabiliteit in mondiale partnerschappen bevorderen.
Dames en heren, dit brengt me bij een dringend pleidooi: Europese regeringen mogen het islamitische regime in Teheran niet ondersteunen of legitimeren. Diplomatieke betrekkingen zijn natuurlijk vaak delicaat en worden beïnvloed door een reeks economische en geopolitieke factoren. Het aangaan van allianties of het bieden van steun, stilzwijgend of openlijk, aan een regime dat grove schendingen van de mensenrechten blijft begaan en geweld propageert, is echter moreel onhoudbaar. Het staat haaks op de fundamentele democratische waarden waarop veel Europese landen trots zijn.
In plaats daarvan kunnen de Europese Unie en haar lidstaten een andere weg kiezen; een die aansluit bij het streven van het Iraanse volk naar vrijheid. Door te weigeren allianties aan te gaan of economische deals te sluiten die het onderdrukkende leiderschap in Teheran versterken, zou Europa een krachtig signaal van solidariteit sturen naar degenen die hun leven riskeren voor verandering. Het zou ook de eigen langetermijnbelangen van Europa beschermen, door te zorgen dat het niet medeplichtig wordt aan het financieren van verdere wreedheid en regionale destabilisatie.
Nu, meer dan ooit, is er een geloofwaardig alternatief voor het huidige regime.
Oppositiekrachten uit het hele politieke en sociale spectrum van Iran zijn samengekomen onder leiding van prins Reza Pahlavi; een verbindende figuur die heeft beloofd een democratisch kader voor de toekomst van Iran te ondersteunen. Deze coalitie biedt een realistisch en betrouwbaar alternatief voor elke regering die op zoek is naar een echt partnerschap in het Midden-Oosten – een partnerschap gebaseerd op wederzijds respect, gedeelde waarden en de rechtsstaat.
Cruciaal is dat deze oppositiekrachten de hoop en aspiraties van alledaagse Iraniërs vertegenwoordigen. Ze omvatten vrouwen en mannen, jonge activisten die zijn opgegroeid onder tirannie, voormalige politieke gevangenen, mensenrechtenverdedigers en leiders van de gemeenschap. Door achter hen te staan, kan Europa helpen de weg te effenen voor een overgang naar een nieuw politiek systeem dat individuele rechten eert en mondiale samenwerking stimuleert.
Het vervangen van het huidige regime door een regime dat wordt geleid door echte vertegenwoordigers van het Iraanse volk, zou de deur kunnen openen naar een unieke kans: de kans voor het Iraanse volk om eindelijk los te breken van onderdrukking en terreur, en de kans voor Europa om een echte bondgenoot in het Midden-Oosten te hebben. Een Iran dat democratische normen respecteert, zal niet alleen een aanwinst zijn voor de regio, maar zal ook de internationale gemeenschap verrijken door middel van economische handel, culturele uitwisselingen en gezamenlijke inspanningen om mondiale uitdagingen aan te pakken, zoals klimaatverandering, energiezekerheid en internationale veiligheidsdreigingen.
Op Internationale Vrouwendag, nu we de kracht, veerkracht en moed van vrouwen over de hele wereld vieren, spreek ik namens elke Iraanse vrouw die ooit is verteld haar hoofd te buigen, te zwijgen of zich te schikken in vernedering. We zijn nu geen slachtoffers van een onderdrukkend systeem; we zijn activisten voor verandering, die onder onvoorstelbare druk een betere toekomst smeden.
Aan de geachte leden van dit parlement en aan alle gewetensvolle burgers die luisteren, vraag ik: Steun ons. Hoor onze stemmen. Erken onze strijd. Door te weigeren het islamitische regime te steunen, door vrijheid en mensenrechten in uw buitenlands beleid te verdedigen, bevestigt u de universele waarden waarop democratieën zijn gebouwd. U herinnert de wereld eraan dat geen enkele regering die haar volk terroriseert en haar buren destabiliseert, als een legitieme partner mag worden beschouwd.
Laten we op deze Internationale Vrouwendag opnieuw de talloze dappere vrouwen en mannen in Iran eren die alles riskeren in de hoop een vrije natie op te bouwen. Laten we hun laten zien dat de vrije naties van deze wereld achter hun missie staan, en dat we niet zullen rusten totdat de geest van vrijheid zegeviert.
Mogen onze collectieve inspanningen vrijheid brengen aan mijn volk en een duurzaam partnerschap bezegelen tussen een vrij Iran en de vrije natie Nederland.
Vrouw, Leven, Vrijheid!
Dank u wel.
Forouq Kanaani
Fotografie: Muriel Leeuwin
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
