De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen is binnen en het voelt alsof de politiek trilt op haar grondvesten. De klap voor het kabinet-Rutte III ziet er minder zwaar uit dan waar van tevoren voor gevreesd werd. Het verlies lijkt minder groot te zijn dan tijdens Rutte II vier jaar geleden, toen de VVD nog met de PvdA bestuurde. In tegenstelling tot de meerdere nodige partijen in het verleden, kan er voor een voortzetting van het huidige beleid met slechts één grote oppositiepartij een meerderheid gevormd worden in de Eerste Kamer. De positie van het kabinet lijkt dan ook niet erg te zijn aangetast door deze verkiezingen.
Lijkt. Want de politiek maakt nu een ruk naar rechts. De parallellen met 2001/2002 zijn duidelijk zichtbaar. De VVD is niet langer de grootste in de Eerste Kamer. Forum voor Democratie, de grote winnaar van de verkiezingen, heeft die plek overgenomen. En dat komt hard aan bij de VVD. Want de partij is nu niet langer de grootste op rechts, en lijkt er een concurrent bij te hebben waar meer potentiële dreiging vanuit gaat dan van de PVV. Het kabinet kan een meerderheid verkrijgen in de Eerste Kamer wanneer het de samenwerking met een linkse partij aangaat. Maar kan Rutte het zich veroorloven om dan de rechterflank zo open te laten? Welke gevolgen zal dat hebben voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen? Met het kinderpardon en het Klimaatakkoord heeft het centrumrechtse kabinet op rechts al de indruk gewekt dat het verder naar links opschuift. De vraag is echter: wat is voor de VVD het alternatief?
Overigens, niet alleen bij de VVD, maar ook in het politieke midden zou herbezinning nu gepast zijn. De negatieve aandacht voor Forum voor Democratie van de laatste tijd lijkt de partij geen windeieren gelegd te hebben. Middenpartijen zouden zich echt af moeten vragen of deze aandacht wel verstandig is geweest. Van Baudet wordt zo een nieuwe Fortuyn gemaakt, en dat maakt hem alleen maar aantrekkelijker voor potentiële kiezers. Ik heb veel mensen ‘racisme’ en ‘fascisme’ zien roepen als reactie op deze verkiezing. En dat voelt misschien goed, maar het was wel deze systematische morele veroordeling die eerst Fortuyn en daarna Wilders groot maakte – en die nu Baudet groot maakt. Hoe meer je hem wegzet, hoe recalcitranter hij wordt, en hoe aantrekkelijker hij wordt voor zijn doelgroep. Negatieve aandacht is uiteindelijk ook gewoon aandacht, en dat is brandstof voor politici. Baudet weet dat als geen ander.
Het is dus tijd dat het midden zich herbezint op hoe het zich verhoudt tot de flanken. Wanneer je steeds het vanuit het midden alleen maar de flanken bekritiseert, wanneer het lijkt alsof het kleurloze midden één geheel is, dan lijken voor velen alleen de flanken nog maar een goed alternatief. Het is volgens mij tijd dat Politiek met een hoofdletter P ook weer écht een centrale plek krijgt in het midden.
En dat geldt ook voor links. Het grote verhaal moet ook daar terugkeren. Links moet daarbij terug naar haar wortels. Want wanneer linkse identiteitspolitiek de strijd aangaat met rechtse identiteitspolitiek, dan wint de rechtse identiteitspolitiek. Een koerswijziging op links is dan ook hard nodig. Links zou zich echt meer op sociaaleconomische issues moeten richten, zich inzetten op goed wonen, werken, leren en veiligheid in al haar facetten, in plaats van nu heel hard ‘racisme’ te roepen tegen potentiële linkse kiezers die, mede door de opstelling van links zelf, zijn afgedreven.
Deze uitslag bewijst dat in links-progressieve kring het Vrij Linkse geluid harder nodig is dan ooit. Tégen een links dat zich kenmerkt door identiteitspolitiek, tegen politieke correctheid, tegen toegeven aan collectivisme en religieus conservatisme. En vóór een links dat zich sterk profileert op sociaaleconomische onderwerpen, dat zich hard maakt voor vrij denken en spreken, dat het individu centraal zet en dat opkomt voor secularisme. De Vrij Linkse missie blijft ongewijzigd, en de noodzaak ertoe zou meer dan ooit gevoeld moeten worden.
Wat we ten slotte niet mogen vergeten is dat met succes ook verantwoordelijkheid komt. Laten we kijken wat Forum op dat terrein kan presteren, en de partij dan beoordelen op hoe constructief ze meedoet in de politiek. We moeten deze uitslag uiteindelijk ook niet groter maken dan hij is. Er is nog steeds genoeg draagvlak voor goed bestuur en van een kabinetsval is geenszins sprake. In veel provincies is de uitdaging een stuk groter dan in de Eerste Kamer, maar laat Forum daar maar zien of ze nu als grote partij ook kan leveren.
Een cordon sanitaire zou niet verstandig zijn. Wees pragmatisch en constructief, maar verwacht dit ook van de ander. Progressieve partijen zouden zeker niet te veel toe mogen geven op hun eigen principes, maar moeten zich ook zeker niet opsluiten in de ivoren toren van het eigen gelijk. Dat is een praktijk die ons de afgelopen twintig jaar vrij weinig heeft opgeleverd, zo bewijzen deze verkiezingen maar weer eens.
Afbeelding: geralt, Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
