De ontwikkelingen in het noorden van Syrië volgen elkaar in rap tempo op, na het besluit van Trump om de Amerikaanse troepen terug te trekken die de beschermheer van de Koerden in de enclave Rojava waren. Daardoor zag Erdogan zijn kans schoon om het Turkse leger en de islamistische milities die zíjn bondgenoten vormen, Syrië in te sturen om de Koerden te verslaan en een door Turkije en bondgenoten gecontroleerde veiligheidszone in het noorden van Syrië te vormen.
Dit als een vervolg op de Turkse invasie van Afrin vorig jaar die eindigde in vernieling, plundering en etnische zuivering van Koerdisch gebied op grote schaal. De Koerden waren toen niet bij machte om de Turkse militaire superioriteit te weerstaan, en zijn dat nu ook niet. Totaal in de hoek gedreven namen ze een dramatische beslissing.
Een kat in het nauw maakt rare sprongen. En de Koerden sprongen midden in de schoot van Assad en Rusland. Ze sloten een deal met de Syrische regering. As we speak trekt het Syrische leger Koerdisch gebied binnen richting de grens met Turkije, en vinden de eerste schermutselingen tussen het Syrische leger en pro-Turkse milities al plaats.
Deze deal betekent hoogstwaarschijnlijk het einde van de Koerdische aspiraties voor een autonoom gebied in het noorden van Syrië. De enclave Rojava, die onder bestuur stond van de Koerden en Arabische bondgenoten, besloeg maar liefst eenderde van het totale grondgebied van Syrië. Met steun van het Westen hadden de overwegend pro-westerse Koerden hier de komende jaren een eigen, democratische, samenleving kunnen vormen die westers-gezind was. Geen overbodige luxe in de regio waar Rojava zich bevindt.
Het Westen liet de Koerden echter in de steek, en zij kozen voor de enige hoop die er nog was: Assad, gesteund door de Russen. Zonder slag of stoot lijkt Rojava in handen van het Syrische regime te komen. Het is erg cru dat juist de dictator Assad wiens bloedige bewind tot de burgeroorlog in Syrië leidde, nu toch weer uit deze kwestie naar voren lijkt te komen als de winnaar. En met hem zijn broodheer in Moskou. De enige echte heerser van het schaakbord dat het Midden-Oosten heet, is de Russische president Poetin.
Want Syrië lijkt weer een eenheid te worden, onder bewind van Assad. De Syrische Koerden zijn in minder dan een week tijd van het Amerikaanse in het Russische kamp beland. Het Westen kijkt lijdzaam toe. De NAVO is verdeelder dan ooit, en de wig die al gedreven was tussen Turkije en de andere NAVO-landen is de afgelopen dagen alleen maar groter geworden. Europese landen wensen Turkije geen wapens meer te verkopen, Amerika dreigt met sancties – en ook hier kijkt Poetin handenwrijvend toe hoe ook Turkije steeds meer in de armen van Rusland gedreven wordt. De NAVO lijkt nu alleen nog een militaire alliantie in naam te zijn. Lamgeslagen door de impulsiviteit van Trump en het imperialisme van Erdogan.
En de Koerden? Hun lot is onzeker. Onder het bewind van Assad leden de Syrische Koerden ook onder onderdrukking. Maar het lot dat hun te wachten had gestaan onder het bewind van pro-Turkse islamistische milities, was hoogstwaarschijnlijk een stuk erger geweest. Zij kozen in een duivels dilemma voor het minste van twee kwaden, en hen kan in deze keuze ook weinig verweten worden. Wanneer het Westen hen had beschermd had het nooit zo ver hoeven komen. Maar Trump bleek laf te zijn, en Europa onmachtig als altijd.
Het is afwachten wat de nabije toekomst nu zal brengen. Toe hoe ver zal dit conflict gaan? Zal het Syrische leger clashen met het Turkse leger? Trekt Turkije zich terug? Probeert Amerika zich toch nog op het laatste moment weer de Koerden in hun kamp terug te winnen? Of maken Assad en Erdogan een deal en storten zij zich samen op de Koerden?
Niets is zeker op dit moment, behalve dat de gewone burger van Noord-Syrië de enige echte verliezer is van dit conflict. Net zoals de gewone Syriër al bijna een decennium de grote verliezer is van de gehele oorlog. De vooruitzichten voor de toekomst van Syrië zijn op korte termijn vanuit zowel Koerdisch als westers perspectief weinig rooskleurig. De vraag is hoe veel erger het nog gaat worden. Want het kan altijd erger dan het nu is. Dat hebben de afgelopen acht jaren waarin het meest bloedige conflict van de 21e eeuw nu woedt, ons onderhand wel geleerd.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
