De zo beroemde tekst ‘I amsterdam’, terug te vinden op het Amsterdamse Museumplein en erg populair bij toeristen, moet weg van een meerderheid van de Amsterdamse gemeenteraad. De tekst zou ‘te individualistisch’ zijn, terwijl Amsterdam juist solidair en divers wil zijn, aldus Femke Roosma, de Amsterdamse fractievoorzitter van GroenLinks, de partij die de aanjager is van dit voorstel.
De letters op het Museumplein zijn kenmerkend voor Amsterdam, maar geenszins uniek. Veel wereldsteden kennen een dergelijke tekst. Je zou kunnen zeggen dat daar wellicht wel degelijk een verbindende werking vanuit gaat, omdat ze dit allemaal doen. Je zou ook kunnen zeggen dat dit slechts een lokale kwestie is en meer niet. Maar toch gaat er een problematische denktrant aan dit plan vooraf. Want zelfs al zou deze tekst puur en alleen een uiting van individualisme zijn, dan nog zou dit, zeker voor een stad als Amsterdam, juist iets goeds moeten zijn, en zeker niet iets slechts.
Want is individualisme wel zo negatief? GroenLinks Amsterdam, en haar coalitiepartners met haar, lijken daarvan uit te gaan. Er wordt gedaan alsof individualisme haaks staat op diversiteit en solidariteit. Dit is echter een aanname die berust op een grote misvatting, namelijk dat individualisme gelijk zou staan aan egoïsme. Alsof individualisme ervoor zorgt dat mensen alleen nog maar voor zichzelf zorgen, op hun eigen eilandje leven, zonder naar de ander om te kijken.
Dit is geenszins het geval. De Belgische filosoof Dirk Verhofstadt stelt in zijn boek ‘Pleidooi voor individualisme’ dat individualisme juist staat voor zelfbeschikking, waardoor er voor mensen niet langer door anderen wordt besloten hoe zij moeten leven, maar dat zij hierin zelf hun eigen keuzes kunnen maken. Individualisme en solidariteit bijten elkaar volgens Verhofstadt dan ook geenszins.
Integendeel, individualisme vormt geen belemmering, maar juist een noodzakelijke voorwaarde voor ware solidariteit met de medemens. Alleen een vrij individu kan immers de oprechte keuze maken om solidair te zijn met de ander, in plaats van dat dit aan hem of haar door het collectief wordt opgelegd. Wat overigens niet impliceert dat een sociaal vangnet daarom onwenselijk is. Juist een sociaal vangnet, waarbij goed onderwijs, zorg en sociale zekerheid breed toegankelijk zijn, ligt ten grondslag aan de individualisering van onze samenleving. Een sociaal vangnet is daarmee een belangrijke voorwaarde voor individualisme in de samenleving. Maar tegelijkertijd kan alleen in een samenleving van vrije individuen deze keuze om een dergelijk sociaal vangnet in te stellen een oprechte zijn.
En net als voor oprechte solidariteit, is individualisme ook een voorwaarde voor diversiteit en voor de waardering ervan. Pas wanneer we individuen gaan zien als wezens met diverse identiteiten, en de samenleving als een groter verband van individuen met diverse achtergronden die met elkaar samenleven, kunnen we diversiteit pas echt waarderen. Amsterdam is juist bij uitstek dé plek waar ieder individu zichzelf kan zijn. De stad wordt om deze eigenschap geprezen, en al eeuwen vinden velen daarom ook hun weg naar de hoofdstad. Van vluchtelingen tot lhbti mensen, van kunstenaars tot vrijzinnigen.
In plaats van letters die in verband gebracht kunnen worden met individualisme in Amsterdam weg te wensen, zou men in de hoofdstad juist dit individualisme, wat zo kenmerkend en goed is aan de stad Amsterdam, moeten leren waarderen. Individualisme, in de vorm van elkaar in de eerste plaats altijd als individu zien, is juist een groot goed in onze samenleving. En een tekst die gezien kan worden als een monument hiervoor zou daarom juist moeten blijven bestaan, om dit voor veel Amsterdammers zo belangrijke individualisme te vieren.
Want met dit individualisme vier je ook oprechte solidariteit en ware diversiteit. Deze zijn geenszins met elkaar in tegenspraak, want de ene is juist een voorwaarde voor de andere. De coalitiepartijen in de Amsterdamse gemeenteraad, GroenLinks voorop, zouden er dan ook goed aan doen om hun misvattingen over het individualisme te herzien en de letters I amsterdam als monument daarvoor te koesteren.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
