Ongeveer een maand na de publicatie van het Vrij Links-manifest en het debat in De Balie, verschijnt op 20 juni 2018 op deze website het artikel Regressief links: wanneer links de waarden van rechts uitdraagt. We zijn op dat moment met een klein clubje aan het proefdraaien met het platform, dat nog uit niet veel meer bestaat dan drie pagina’s met een achtergrondfoto.
Al snel is er een redactie en een échte website. En er wordt een visie vastgelegd: ‘Vrij Links wil met vrij-links.nl een platform creëren waar een vrij debat over seculiere, progressieve, linkse politieke waarden en ideeën de ruimte krijgt.’ De website is een van de middelen om het vrije en onbelemmerde debat, waar in het manifest voor wordt gepleit, vorm te geven. De visie is samengevat in drie woorden: onafhankelijk, onderzoekend en onvoorspelbaar.
Inmiddels is dit het 135ste artikel. Zo vlak voor de jaarwisseling, is het een mooi moment om aan de hand van de visie een kleine greep te doen uit wat er dit jaar zoal voorbij is gekomen.
Onafhankelijk
Een partijprogramma maakt een vrij debat vaak lastig. Wie zich aan een partijlijn moet houden, kan niet onbeperkt de eigen mening uiten. Maar om daadwerkelijk discussies te kunnen voeren waarvan de uitkomsten nog lang niet vaststaan, is het nodig om de ruimte te geven aan verschillen van inzicht. Dat is een uitdaging, want bij Vrij Links zijn mensen betrokken die zichzelf onder meer thuis voelen bij de PvdA, de SP, GroenLinks, D66 en andere partijen.
Tegelijk is dat ook de kracht: we vinden elkaar op het gebied van gedeelde waarden, op een gedeelde wens om links weer groot te maken. Daarom willen we onafhankelijk zijn, om alle stemmen de ruimte te geven. Dat biedt ook de vrijheid om kritisch te kunnen publiceren over álle politieke partijen.
Zo heeft de PvdA er regelmatig van langs gekregen. Al in het eerste artikel wordt benoemd hoe de partij de progressieve strijd binnen minderheidsgroepen heeft verwaarloosd en in sommige gevallen heeft belemmerd. Ook columnist Marcel Duyvestijn schrijft uiterst kritisch over het ‘linkse betuttelracisme’ dat hij binnen de partij heeft gezien en Gert Jan Geling analyseert hoe het ‘inclusiviteitsdilemma’ de PvdA parten heeft gespeeld.
Maar het is niet alleen de PvdA, ook andere partijen worden niet gespaard. Voormalig GroenLinks-lid Steven van der Jagt bekritiseert de partij om elitaire symboolpolitiek en stelt dat een socialistisch of sociaaldemocratisch economisch programma bij GroenLinks voorop zou moeten staan. Oud-DWARS-bestuurder Fabian van Hal beschrijft dat hij door partijgenoten voor ‘racist’ en ‘islamofoob’ werd uitgemaakt toen hij de posters van vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom verdedigde. De voorvrouw daarvan, Shirin Musa, vertelt op haar beurt in een uitgebreid interview dat ze bij D66 geen gehoor vindt. Ook levert ze stevige kritiek op andere progressieven die stil zijn als het om ‘gevoelige’ issues rond de mensenrechten van minderheden gaat, of die liever in gesprek gaan met religieuze leiders dan met activisten.
Kritisch maar opbouwend
Maar we publiceren niet alleen kritiek. We vinden het ook belangrijk om positieve ontwikkelingen toe te juichen. Zoals de puntsgewijze bespreking van het onderwijsvoorstel van de PvdA door Jan Bockma, die ook een pluim uitdeelt aan GroenLinkser Bram van Ojik en SP’er Sadet Karabulut voor hun stellingname tegen Saoedi-Arabië. Of Ali Sayin die verheugd is over het voornemen van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema om de ‘zachte stemmen’ op te zoeken in plaats van de salafisten. Maar ook als Europarlementariërs van de PvdA en GroenLinks de Rif-activist Naffer Zafzafi nomineren voor de Sacharovprijs.
Omdat we het debat binnen links willen aanjagen, is het overgrote deel van de kritiek op die zijde van het politieke spectrum gericht. Toch is het soms ook nodig om iets over de andere kant te zeggen, bijvoorbeeld om te laten zien waar een Vrij Linkse benadering het verschil kan maken met een rechts-populistische, zoals Marieke Hoogwout duidelijk maakt. Of de kritiek die Zihni Özdil levert op de uitspraken van Stef Blok. Om te verhelderen wat het gedachtengoed van Steve Bannon inhoudt en wat links ertegen in kan brengen. Of, enigszins met een kwinkslag, als de VVD er met linkse terminologie vandoor gaat.
Ook wordt Vrij Links zelf niet gespaard. Zo vindt Paul Bordewijk het voorstel in het manifest om godsdienst niet meer apart in de grondwet te benoemen ‘om meerdere redenen een slecht idee’ en is Shad Raouf kritisch over de uitspraken van Keklik Yücel over hoofddoekjes op de basisschool.
Onafhankelijk dus, want een vrij debat gedijt bij ruimte voor meningsverschillen en zelfkritiek.
Onderzoekend
Het gaat er namelijk niet om het debat ‘te winnen’. Het gaat erom meer inzichten te verwerven, betere manieren te vinden om onze samenleving vorm te geven; betere antwoorden te vinden op de problemen die rechtse en rechts-populistische partijen wel agenderen, maar niet oplossen. Zodat links weer geloofwaardig wordt en we Nederland op een socialere manier vorm kunnen geven voor iedereen, ongeacht afkomst.
Onderzoekend dus. Want dat het gevolgen heeft dat links zo weinig politieke invloed heeft, maakt Sander Zuidema helder in zijn aangrijpende persoonlijke verhaal ‘Trust fall’. Er moet namelijk altijd gevochten worden voor solidariteit, zo wordt ook duidelijk uit Noortje van Liths verzet tegen de loondispensatie – een maatregel die grotendeels dankzij haar inzet van tafel is gegaan. Financieel geograaf Ewald Engelen betoogt in een interview dat hij wacht op een partij die de woede over de bankencrisis – en over de rekening die bij de burger is neergelegd – weet te kanaliseren en ‘die het woord ‘klassenstrijd’ weer ronduit in de mond durft te nemen.’ Nu gebeurt dat niet, want er wordt te veel aandacht besteed aan identiteitspolitiek.
Helen Pluckrose heeft net als Engelen bezwaar tegen identiteitspolitiek, maar legt als links-liberaal een grotere nadruk op persoonlijke vrijheid dan op klasse in haar betoog ‘Nee, links-liberalen zijn niet rechts’, dat met toestemming is vertaald door Niels Roode. Het is niet het enige stuk dat we vertaald hebben overgenomen: zo hebben we een bijdrage van de Brits-Iraanse activiste Maryam Namazie over het recht van ex-moslims op geloofsafval en gewetensvrijheid gepubliceerd, en heeft Rian Schmits van de Turks-Duitse activist Ali Utlu een ode aan het leven vertaald.
Dat het vaak religieuze ideeën zijn die de vrijheid om dat leven te leven in de weg staan, leidt ertoe dat daar veel specifieke aandacht voor is. Dat gaat niet alleen over de islam, ook het christendom hindert nog veel mensen om zichzelf te ontwikkelen, zo blijkt uit de doofpotten rond het grootschalige misbruik in de kerk, maar ook een theatervoorstelling maken is al niet vanzelfsprekend. En hoe verhoudt godsdienstvrijheid zich eigenlijk tot rechtsgelijkheid? Ook hier bieden we ruimte aan constructieve benaderingen om een andere draai aan het debat over religieuze vrijheid te geven, zoals een uitgebreide bespreking van de documentaire Islam and the Future of Tolerance, of aan de bijna theologische benadering van de Koran die Azad Qazaz bepleit om dogmatisme tegen te gaan.
Het zijn overigens niet alleen religieuze ideeën die gevolgen hebben. Denk bijvoorbeeld ook aan mensen die zich tegen vaccinaties verzetten. Of aan de stunt van Helen Pluckrose, Peter Boghossian en James Lindsay, die met een aantal hilarische verzonnen papers de academische wereld hebben opgeschud, door aan te tonen dat culturele en identiteitsstudies zo losgezongen zijn van de realiteit dat ze de meest belachelijke en immorele stellingen accepteren – zoals dat mannen het verdienen ‘symbolisch’ aangelijnd te worden, gebaseerd op een (verzonnen) ‘verkrachtingscultuur’ onder honden.
Dat we daar als eerste Nederlandse website uitgebreid over berichtten, inclusief commentaar van een van de hoofdrolspelers, was een prachtig staaltje werk van Tamara Brouwer. Slechts een paar uur daarvoor had de Wall Street Journal het verhaal wereldkundig gemaakt. Dat wij er nu al over konden publiceren, was voor menigeen een verrassing.
Onvoorspelbaar
Om daadwerkelijk het debat te veranderen, willen we dan ook onvoorspelbaar zijn. We willen niet alleen de ‘usual suspects’ aan het woord te laten, maar nieuwe inzichten brengen. Daarom zoeken we actief naar kritische blikken; soms zijn dat mensen die al een podium hebben, zoals de ontroerende bijdrage van Volkskrant- en HP de Tijd-columnist Erdal Balci, maar ook de inzichten van mensen zonder platform verdienen het om gehoord te worden. Zoals Vrij Links-voorzitter Femke Lakerveld zegt in een interview met Marieke Hoogwout: ‘De persoonlijke verhalen van mensen die zich hebben vrijgevochten, motiveren me tot het uiterste.’
Het genuanceerde verhaal van Ali Sayin over zijn eigen beeld van de diversiteit onder moslims bijvoorbeeld. Of de ervaringen van Elianne van Turennout in het religieus onderwijs. Wat het doet met Chinello Ifebigh als vrijwel geen enkele volksvertegenwoordiger de moeite neemt om te gaan luisteren naar Nobelprijs-winnaar dr. Denis Mukwege. Hoe het is om als Surinaams-joods knulletje op te groeien in het vrijdenkende Amsterdam van de jaren ’60 en ‘70, zoals Henk Bakboord. Hoe de uitdaging om jezelf te kunnen en mogen zijn ook in dagelijkse bezigheden zit als de afwas, zoals Sham Ahmed beschrijft. Of Zora Duvnjak, die menigeen raakt met haar zin ‘Mijn volk bestaat niet meer, maar zijn spook likt zijn wonden nog steeds, geloof me.’
Door ruimte te maken voor persoonlijke verhalen en inzichten, hopen we onvoorspelbaar te zijn; hopen we écht andere geluiden te brengen.
Nieuwe paden
Onafhankelijk, onderzoekend en onvoorspelbaar dus. Of we altijd geslaagd zijn in deze opzet, is niet aan ons om te bepalen. Maar we hopen wel deze lijn in 2019 voort te zetten. We willen daarbij anderen, ook als ze het compleet met ons oneens zijn, van harte uitnodigen om mee te praten.
Want het zou best eens kunnen dat we samen nieuwe paden vinden. Laten we dus, voor- of tegenstander, ons met z’n allen voornemen om komend jaar in ieder geval vooral niet te voorspelbaar zijn.
Met bijzondere dank aan iedereen die in 2018 een artikel heeft bijgedragen:
Ali Sayin, Ali Utlu, Anita Engbers, Annelies de Vries, Asis Aynan, Azad Qazaz, Chinello Ifebigh, Coen de Jong, Eddy Terstall, Elianne van Turennout, Erdal Balci, Fabian van Hal, Femke Lakerveld, Fred Kruijer, Gert Jan Geling, Guido Deuzeman, Helen Pluckrose, Henk Bakboord, Jan Bockma, Joop Lahaise, Keklik Yücel, Leon Korteweg, Lorenzo Girardi, Marcel Duyvestijn, Marieke Hoogwout, Martin Harlaar, Maryam Namazie, Max Waterman, Niels Roode, Noortje van Lith, Paul Bordewijk, Rachid Benhammou, Sander Zuidema, Shad Raouf, Sham Ahmed, Steven van der Jagt, Tamara Brouwer, Tjeerd Langstraat, Yesim Candan, Zora Duvnjak
Beeld: via Pixabay
Vrij Links in 2019?
Het vrije, onbelemmerde, progressieve debat weer mogelijk (helpen) maken? Vrij Links doet er alles aan. Een grass roots beweging, van onderaf gestart, zónder subsidies. Op dit platform verschenen al 135 artikelen en ook offline gaat Vrij Links de debatten aan.
Uw donatie helpt ons ook in 2019 door te gaan.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
