De speelfilm Welkom is de eerste romantische comedy over vluchtelingen. In een Hollandse supermarkt kruisen de levens van mensen die hun leven hier opbouwen, zich met die van geboren Nederlanders. The Buddy Film Project, het productiehuis en castingbureau voor gevluchte professionele filmmakers, is de onstuitbare kracht achter deze ‘comedy met een hart’. De opnames beginnen (hopelijk) dit jaar.
Foto: acteur Arabi Ghibeh Fotograaf: Bert Nijman
Een comedy over asielzoekers, die zagen waarschijnlijk niet veel mensen aankomen. Scenarioschrijver Dennis Overeem vindt dat je juist daarom ook zo’n film moet maken. ‘Vluchtelingen worden ook verliefd, hun kind wil ook gewoon voetballer worden. Er zijn een miljoen verhalen te vertellen, maar we zijn er met z’n allen vaak een koning in om alleen de zware verhalen te willen vertellen. Hoe erg het allemaal is. Welkom wil ook de lichtheid laten zien, in een romantische mozaïekvertelling waar echt alles op de hak kan worden genomen. Ik wil uiteraard dat heel Nederland de film gaat zien. Alle mensen die hier geboren zijn, alle mensen die hier naartoe zijn gekomen.’
Niet alleen op het doek, maar ook achter de schermen is er een grote veelzijdigheid. De film wordt gemaakt door een team van Nederlandse en gevluchte professionele filmmakers, acteurs en actrices, stylisten, runners, setdressers, cateraars, cameramensen, productie-assistenten en geluidstechnici.
Help een collega, open je netwerk
Actrice en regisseur Dewi Reijs begon, samen met Dennis Overeem, The Buddy Film Project. ‘We vroegen ons af: hoe kunnen we gevluchte collega’s, die alles achter hebben moeten laten, helpen met integratie? Volgens ons is dat voor ieder mens, voor jou, voor mij: door aan het werk te gaan. Gebruik je talent. Maar in dit vak is dat enorm moeilijk als je hier nieuw bent. Want je moet jezelf van jongs af aan hebben opgewerkt, je moet goed worden en laten zien wat je kunt. Een netwerk is onmisbaar. Als je uit Syrië hierheen komt, dan heb je dat gewoon niet, al heb je dertig jaar setervaring. Wat wij wilden doen is een handreiking doen en mensen meenemen in ons netwerk. Op zoek naar het ‘nieuwe’ talent en mensen met veel ervaring een kans geven.’
In-Soo Radstake, producent en mede-oprichter van de stichting, bekijkt het praktisch. ‘Het idealisme lag vooral bij Dewi en Dennis. Wat mij aansprak was het pragmatische, dat we mensen uit de uitkering, aan het werk wilden helpen. Iedereen die we benaderen snapt het project ook direct, van idealisten die naar Griekenland afreizen om op de stranden te helpen tot Zuid-As-jongens die het zakelijke waarderen. En iedereen daar tussenin.’
The Buddy Film Project kreeg steun van vele mensen en organisaties, zoals het Nederlands Film Festival, EYE Film Instituut, Vluchtelingenwerk en de gemeente Amsterdam. Peggy Stein van OneBigAgency gaf ons onderdak voor een jaar, gratis en voor niets. We hebben een advocaat, Gaico Bos, die alles voor ons pro deo doet. Camelot sponsort ons met faciliteiten. Het kwam meteen in gang en het hield niet meer op.’
Het licht voor Susan Visser
Uit de stichting met om en nabij 120 deelnemers en de productie van de film groeide inmiddels een productietak en castingbureau. Voor een dag per week zijn er een casting-assistant en een projectmanager in dienst. De drie oprichters werken allemaal (meer dan) twee dagen per week volledig als vrijwilliger voor The Buddy Film Project, naast hun eigen werk. In twee tot drie jaar wil de stichting uitgroeien tot een gezond, goedlopend productiehuis.
De film is een van de middelen op de weg daarnaartoe, zegt Dennis Overeem. ‘Het script is bewust geschreven als een ensemblefilm, met voor zo veel mogelijk van onze deelnemers een rol. Want ook al heb je maar één zin, je zit in de film en dat staat goed op je cv.’
Naast de gevluchte acteurs uit o.a. Syrië, Palestina en Iran, nemen ook bekende Nederlandse acteurs en actrices rollen voor hun rekening: Susan Visser, Jasmine Sendar, Miryanna van Reeden en Kim-Lian van der Meij. ‘Dat geeft ook vertrouwen in je netwerk,’ zegt Dewi Reijs. Anders is het: ‘Heb je films gemaakt in Beiroet? Leuk, maar die kennen wij hier niet.’ Maar als je hier het licht hebt gedaan voor Susan Visser of op de set hebt gestaan bij Norbert ter Hall, dan nemen mensen je wel serieus.’
Bloed, zweet en casting
Met crowdfunding en fundraisers werd het geld voor het opzetten van de stichting en het schrijven van het script bijeengebracht. De kosten voor het hele Buddy Film Project liggen overigens veel hoger dan ‘alleen’ de film maken. In-Soo Radstake: ‘Honderd procent van de inkomsten gaat naar de stichting. Wij betalen onszelf niet. Deelnemers komen uit het hele land voor een intakegesprek bij ons, ook moeten ze naar audities en gesprekken en die reiskosten nemen wij voor onze rekening. We hebben onze huur, we moeten promotie maken. We zijn heel blij dat de castingtak goed loopt en dat producenten en opdrachtgevers bij ons terugkomen.’
De castingtak hadden ze niet voorzien, maar volgde vanzelf. ‘Naarmate we bekender werden kregen we ook vragen als: jullie doen toch veel met vluchtelingen – kun je even wat namen op de mail zetten naar het castingbureau?’ Wacht even – al ons bloed, zweet en tranen, en daar gaat iemand anders nu geld aan verdienen? Dat geld kan beter ingezet worden voor de doelen van onze stichting, dachten wij. We hebben toen Buddy Film Casting opgericht en op dezelfde dag dat we dat in onze nieuwsbrief bekend maakten, hadden we de eerste betaalde opdrachten binnen.’
Nooit out-of-office
Het is bij The Buddy Film Project bijna onmogelijk om je te beperken tot afgebakende kantooruren. Dewi Reijs gaat na het gesprek naar een vrouw die dreigt te worden uitgezet. Bij Dennis Overeem logeert een statushouder uit Groningen die twee maanden op een set in Amsterdam werkt. En een acteur die in eigen land het statuur van een Pierre Bokma heeft, was twee dagen te laat met het melden van bijverdiensten aan de sociale dienst. Meteen een forse boete. Hem hebben ze geholpen met de bezwaarschriften. Mét resultaat. De boete kwam te vervallen.
Uitgangspunt is: ze doen alles wat er nodig is. Omdat alleen dán iemand cameraman kan zijn of films kan maken. ‘De taal, cultuurverschillen, stress, isolement, het zijn allemaal factoren die in de weg kunnen zitten,’ zegt Dennis Overeem. ‘We denken niet aan ons ‘takenpakket’, je régelt die shit gewoon. Pas dan komt er iets van de grond.’
Verdriet en successen
‘Met iedere deelnemer hebben we lange intakegesprekken. Die zijn natuurlijk vaak ook heel heftig, je hoort al hun verhalen. Wij kunnen trauma’s niet wegnemen. We kunnen wél helpen om je te laten bereiken wat je wilt. In ons vak – of je nu het licht doet of camerawerk of acteert of danst – weet je dat dát het belangrijkste is om te doen in je leven. We kunnen niet zonder. Dat geldt voor ons, geldt ook voor hen.
Onze focus is: Wat kan je? Wat wil je? En wat wil jij dat wij voor jou doen? Als jij dít wilt – dan gaan we daar ons best voor doen.’
Acteurs die voet aan de grond hebben gekregen, radiomakers met een contract, filmmakers die leuke jobs hebben gekregen bij bioscopen en filmfestivals – de successen groeien. Bij De belofte van Pisa van regisseur Norbert ter Hall zijn twee belichters geplaatst; een second asssistant-cameraman bij een telefilm van Pupkin en weer een belichter bij een nieuwe kinderserie van NL Film. En naast alle korte films en commercials wordt door Dennis de eerste speelfilm gecast: Mitra, van de Iraans-Nederlandse regisseur Kaweh Modiri – geproduceerd door BALDR Films – met een bijna volledig Iraanse cast. Het is een kwestie van producenten rechtstreeks opbellen en vragen of er nog plek is bij een productie, en van meegaan naar gesprekken en sollicitaties.
Niks ‘witte blik’ – het is een attitude-probleem
The Buddy Film Project draait om het helpen van collega’s. Dat de diversiteit in de Nederlandse filmwereld daardoor breder wordt, is een bijverschijnsel. ‘Diversiteit is geen doel op zich, het is voor ons gewoon een gegeven,’ zegt In-Soo Radstake. ‘Die hele discussie begint mij veel te dogmatisch te worden, zo vernauwd tot kleur en etniciteit. Alle andere elementen van diversiteit dreigen buiten de boot te vallen. Waar zijn de grote rollen voor oudere vrouwen? Waar zijn de gehandicapten? Waar is het debat over de kloof tussen arm en rijk?’
Dennis Overeem: ‘Of je nou regisseur, schrijver of producent bent: je moet er gewoon voor zorgen dat je de ander leert kennen. Jong, oud, arm, rijk, dik, dun, gehandicapt, whatever – zodat het palet waaruit je kan kiezen als creatief rijker wordt. Als je scenarioschrijver bent en je weet niet dat er hier een Syrische acteur van 60 is die fantastisch kan spelen, dan komt het niet zo snel in je op daar een verhaal op te bedenken.’
In oude Hollywoodfilms kwam je met regelmaat Nederlanders tegen die ‘de Rus’ of ‘de nazi’ speelden. Allemaal één pot nat, leken de makers te denken? ‘Dat is gewoon niet je huiswerk doen,’ zegt In-Soo Radstake. ‘Ik heb films gedaan in Suriname, in Zuid-Korea en ik heb een theatervoorstelling gemaakt over drie Marokkaanse vrouwen. Ik kan me niet vóórstellen dat je niet begint met gewoon je research doen. Met het spreken van mensen die hier bekend mee zijn.
‘Toch ken ik hier voorbeelden van scripts over een bevolkingsgroep, die al compleet geschreven waren voordat de makers, helemaal aan het einde, eens iemand mee lieten lezen van die specifieke bevolkingsgroep. En dan staan ze nog stomverbaasd te kijken dat hun script wordt afgebrand. Joh? Dat noemen activisten dan ‘de witte blik’, maar die term vind ik heel erg slecht. Het is een attitude-probleem, het is een professioneel probleem. Open your mind, zet je deuren open, spreek mensen buiten je eigen kringetje om.’
Zet eens een vrouw in de taxi
Dewi Reijs ergert zich als ze merkt dat diversiteit pas aan het einde ‘toegevoegd’ wordt. ‘Het script is klaar, en dan maken ze van een Jennifer nog even een Khadija. Maar begin nou eens te schrijven vanuit een Khadija – dan krijg je een ander verhaal. En diversiteit kan ook simpel hè. Als je gaat casten voor een taxichauffeur, zet er dan ook eens een vrouw tussen.’
‘Wees ook nieuwsgierig. Wij hebben een opdracht voor een commercial gekregen omdat het eerste bureau allemaal mensen had gecast die Farsi spraken – maar ze moesten iemand hebben die Arabisch sprak. Echt heel slecht. Dat je helemaal niet doorvraagt of doordenkt over welke mensen je boekt? Een totaal gebrek aan interesse.’
Dennis Overeem: ‘Ik checkte voor een scène of mensen in Syrië ook kaassoufflés eten. Jazeker, maar ze bleken er heel anders uit te zien. Dat detail klopt dus straks gewoon.
‘En soms loop ook ik tegen mijn eigen aannames aan. Een van de allereerste gesprekken die ik had was met een gevluchte acteur die ik voor ogen had voor de homoseksuele verhaallijn. Ik was bang dat hij dat niet zou willen, ik was nerveus. Ik zei, ‘er zit wel een heftige zoenscène in en …’ Waarop hij me onderbrak met een ‘yes, fine, whatever, but whát are you going to do with my hair?’
Meer lezen over The Buddy Film Project
Over de achtergronden van de film en de manier waarop je de film kunt steunen
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
