Dinsdagavond, omstreeks 20:40, werd er een extra NOS-Journaal uitgezonden. De vertrouwde en altijd vakkundige Rob Trip leidde met haast in. Het gerechtshof in Den Haag stond op het punt een voorlopig bindende uitspraak te doen omtrent de avondklok. Eerder op de dag was die door een arrest van de voorzieningenrechter opgeheven. Daardoor was er plots de overwinning voor Viruswaarheid en onduidelijkheid voor de rest van het land.
Terwijl tv-kijkend Nederland al klaar zat met de bingokaart voor dingen-die-fout-gaan-bij-Ik-Vertrek, woog rechter Tan-de Sonnaville nog even de spelende belangen tegen elkaar af. Hangende het hoger beroep dat vrijdag gaat dienen besloot ze “het belang van de Staat zwaarder te wegen”. Met instandhouding van de eerdere uitspraak zou immers bij mogelijke herinvoering van de avondklok een jojo-effect dreigen. Alleszins redelijk. Kort na de hamerklap vereffende zij nog even op humoristische wijze de openstaande wrakingsrekening: “en nu gauw voor 21:00 naar huis”. Buiten het gerechtsgebouw fulmineerde Willem Engel dat het “één grote schertsvertoning” was en gaf hij opnieuw blijk van zijn innerlijke volksmenner. Een tijdje terug had hij al tamelijk Godwiniaans opgemerkt dat mondmaskers de “nieuwe Jodensterren” waren.
Liefhebbers van fair play hadden een paar uur eerder geconstateerd dat het rechtssysteem naar behoren werkt. “Een rechterlijke uitspraak binnen de trias politica is nooit een tegenvaller, maar altijd een rechtsstatelijk feestje,” aldus oud-PvdA Kamerlid Keklik Yücel op Twitter. Ik op mijn beurt was de heer Engel dankbaar voor zijn bijdrage aan de perfectionering van de vaderlandse rechtspraak.
De juridische grondslag van de ingevoerde avondklok bleek broddelwerk en dankzij hem was dat nu duidelijk voor erg veel mensen. Maar zo sportief nam Viruswaarheid de laatste rechterlijke uitspraak dus niet op. En met hem vele heetgebakerde aanhangers op diverse sociale media. “Vanavond hebben we afscheid genomen van de rechtsstaat Nederland!” of “het is allemaal doorgestoken kaart!”, om u maar even een indruk te geven.
Het bracht mij als vanzelf bij gedachten die ik me eerder had gevormd over dat substantiële deel van Nederland dat zich maar moeizaam lijkt te kunnen verhouden tot een – inmiddels niet meer – nieuwe werkelijkheid. Na afloop van elke coronapersconferentie is het opnieuw raak. Telkens die ene urgente vraag gesteld door een willekeurige journalist: “Wanneer wordt het beter, kunt u ons enig perspectief geven meneer Rutte?” Het is een terugkerende vraagstelling die me inmiddels mateloos fascineert. Het betreft hier niet alleen een vraagstelling, maar ook een veronderstelling.
Ander voorbeeld: onlangs was miljonair Michel Perridon te gast bij Op1. Hij was daar aangeschoven om – begrijpelijkerwijs – een lans te breken voor de ondernemers in Nederland. Want de ondernemers lijden zwaar onder corona. Maar daar ging het mij niet om. Eerder in de uitzending had hij vanaf de reservebank VVD-gemeenteraadslid Albert Verlinde afgesnauwd, na diens pleidooi tot geduld. “Je moet de mensen perspectief geven Albert,” om er nog aan toe te voegen: “Jij bent toch van de VVD?” Daar was ‘ie dus weer, dat ‘perspectief’.
Want eigenlijk hebben we daar gewoon recht op, toch? Perspectief. Waarom regelt Mark Rutte dat dan niet voor ons? Hij is per slot van rekening onze gekozen premier. Dan stel ik ‘m ook maar even, die ene vraag: “Waar blijft ons perspectief meneer Rutte?” Begint het al bij u te knagen, misschien te dagen?
Het neigt een beetje naar de klaagzang over een niet-geleverde, maar wél betaalde dienst. Vindt u niet? Dat komt omdat het dat ook is. Zou het kunnen dat vier decennia aan almaar stijgende koopkracht en vooral -macht, onze verwachtingen ten aanzien van de politiek consumptief hebben gemaakt? Zou het mogelijk zijn dat politiek voor ons niet langer oplossingen levert binnen het denkkader van maatschappelijke ordening, verzorging en vooruitgang? Dat door bijna veertig jaar kapitalistische conditionering er een nieuw paradigma voor in de plaats is gekomen? Eentje dat ons politiek engagement ordent naar consumptieve criteria?
Volgens het CBS bestaat de Nederlandse economie anno 2021 voor bijna 80 procent uit diensten; hiervan is het leeuwendeel commercieel. Dat betekent bot gezegd: we zijn een land van deals en onderhandelaars. Het is alomtegenwoordig. Het sluiten van het liefst zo gunstig mogelijke deals vormt al sinds lange tijd ons collectieve onderbewustzijn. We staan continu in de onderhandelingsstand, op zoek naar koopjes. Of het nu kleding, telefoonabonnementen of een vakantie betreft, we zijn collectief op zoek naar die beste transactie.
Waarom zou de politiek hierop een uitzondering vormen? Onze gesprekspartners in die transacties zijn zeer belangrijk. Vaak zijn verkopers dusdanig getraind dat ze ons een gevoel van vertrouwen geven. Daarom worden ze veelal “adviseurs” genoemd. Als consumenten laten we ons door ze adviseren waardoor zij ons naar de best mogelijke transactie gidsen. Het zijn als het ware makelaars, ik noem ze brokers.
Vanuit deze gedachte bezien is minister-president Mark Rutte de nationale broker. Hij regelt de beste deals voor ons allemaal. Daar komt bovenop dat hij ook nog eens VVD’er is. Boegbeeld van de politieke partij die het consumptisme ongeremd aanjaagt. Dus wie kan het nou beter, vraag ik je? En Rutte levert al tien jaar. Sinds de kredietcrisis heeft hij met zijn drie opeenvolgende coalitiekabinetten enkel voorspoed en stijgende koopmacht gebracht. (U en ik weten dat dit niet voor alle lagen uit de bevolking geldt. Het betreft hier de beeldvorming. Ik citeer een passende tekst uit de film American Beauty: “In order to be succesfull, one has to project an image of success all the time”).
Het recept voor succes is eenvoudig. Dat gaat zo: stemmer X kruist tijdens verkiezingen op het stembiljet bij de VVD-lijst de nummer 1, Mark Rutte, aan. Als Rutte en zijn partij de meeste stemmen krijgen, brokert Mark de volgende vier jaar de beste deals voor u en mij. Maar toen was daar Covid-19. Niemand had ooit rekening kunnen houden met een pandemie. En deze is overweldigend. De laatste die op vergelijkbare, dodelijke wijze huishield was die van de Spaanse griep.
Maar wij hebben Mark, en die brokert wel een deal voor ons? Nou, niet dus. Covid-19 bleek keer op keer een nihilistisch fenomeen. Geen deal mogelijk. Wat Mark ook probeerde, “computer said no”. En met die boodschap richtte de premier zich tot het volk, ook tot dat deel dat om ‘perspectief’ verlegen zat. Personen die er eigenlijk vanuit gaan dat Mark Rutte dat perspectief gaat leveren, overeenkomstig de afspraak. Maar Rutte kan niet iets leveren dat er domweg nog niet is. Bij die mensen veroorzaakt dat laatste een Error 404, Page not Found-effect. Hoe is dit nou mogelijk? Nog maar een keer om perspectief vragen dan? Opnieuw niks.
Terug naar dinsdagavond. Iets zegt me dat Willem Engel de consumptieve volkspsychologie volledig heeft weten te doorgronden. Met die wetenschap propageert hij een alternatieve werkelijkheid waarin Covid-19 een marginale rol speelt en totaal geen maatschappelijke bedreiging meer vormt. Dat is nog eens perspectief bieden!
Dinsdag verscheen ook een NRC-artikel over de familie Engel en hun strijd tegen de overheid. De suggestie van erfelijke belasting (Willem is de zoon van omstreden pandjesbaas Cees) vond ik niet zo boeiend, maar des te interessanter was de laatste alinea. Daarin stellen journalisten Kouwenhoven en Heck dat Willem Engel strijdt tegen hogere machten, machten die volgens Engel ook samenwerken met de Nederlandse regering. Covid-19 is een middel om de wereldbevolking eronder te krijgen en daarvoor moeten premier Mark Rutte en zijn kabinet volgens Engel worden aangeklaagd. Tot zover de waanbeelden van een valse profeet.
Maar nu komt het. “Uiteindelijk moet ook de Tweede Kamer worden afgeschaft en vervangen worden door een stelsel waarbij het volk zichzelf regeert via referenda,” aldus Engel. De voorman van Viruswaarheid heeft volgens het artikel al een referendumcomputer laten bouwen die continu peilingen uitzet. Waar doet u dat aan denken? Geavanceerde computers die alles supersnel peilen en berekenen?
Juist, de beurs. Willem Engel wil een Super Broker worden. Politieke vraag en aanbod moeten bij hem naadloos op elkaar aansluiten. Bij hem is er altijd een deal én perspectief. Nooit meer Error 404, Page not Found.
afbeelding Willem Engel: Peter Heine, CC BY 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by/3.0, via Wikimedia Commons
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
