Vrijheid, vrijheid, vrijheid. Alles ademde vrijheid in Amsterdam toen ik daar belandde vanuit een Iraanse gevangeniscel. De bevrijding van die alles bedekkende deken van onderdrukkende religie, voelde elke dag weer als een zinsbegoocheling. Dronken werd ik van die vrijheid en ik doopte mezelf in het intellectuele paradijs van de Amsterdamse academische wereld. Rede en ratio werden mijn trouwste vrienden, om het verleden te analyseren en te begrijpen, het heden te kunnen plaatsen en hoop te hebben voor de toekomst.
Jaren later werd ik vader en pas toen maakte ik voor het eerst kennis met het Nederlandse primair en secundair onderwijs. En ik schrok behoorlijk van de rol die daarin aan god en religie was toebedeeld. Het was naargeestig om voor te stellen hoe de onschuldige basisschoolkinderen in het bijzonder onderwijs worden opgezadeld met allerlei hocus pocus van religieuze voorschriften. Geen van die goden in het onderwijs van mijn kinderen, dacht ik direct. De keuze voor het openbare onderwijs was dan ook snel gemaakt.
Mijn vrouw en ik vermoeden dat niet een of andere god de mens heeft gecreëerd, maar dat het hoogstwaarschijnlijk juist andersom is. Althans tot iemand het tegendeel bewijst. We wilden graag, dat onze kinderen vanuit rede en logica zelfstandig leerden denken, en dat ze zonder indoctrinatie zelf hun eigen keuzes maakten.
Oprecht en trouw
Onze boodschap is steeds geweest: wees oprecht en trouw aan je zelf en aan anderen. Respecteer de mening van anderen, maar je hoeft niets goed of slecht te vinden, alleen omdat iemand anders dat zegt. Wel als je er zelf redelijkerwijs van overtuigd bent. Denk zelf logisch na, maak je eigen vrije gewetensvolle keuzes, en wees er bewust van waarom je een keuze maakt. Luister goed naar je gevoelens en geef ze een stem in je gedrag. Wees niet bang om fouten te maken, daar leer je van. En kom met al je vragen naar ons toe.
Al snel bleek het pedagogisch klimaat en de kwaliteit van het onderwijs op de grote openbare school van onze kinderen dramatisch slecht. Zo slecht dat de inspectie van het onderwijs moest ingrijpen. Het kleine christelijke buurtschooltje waar ze vervolgens naar overstapten, bleek zich kwalitatief in een ander sterrenstelsel te bevinden. Het is zo’n school waar veel ouders in ruil voor het uitstekende onderwijsklimaat de christelijke vernislaag op de koop toe nemen. Er is een onuitgesproken afspraak tussen de meeste ouders, de leerkrachten en onderwijsbestuurders: zolang het niet al te serieuze vormen aanneemt, zeuren wij niet over die religieuze identiteit, áls jullie maar kwalitatief net zo’n goed onderwijs blijven bieden. Anno 2017 onderscheidt bijzonder onderwijs zich vaker in kwaliteit dan in de oorspronkelijke identiteit, ontdekten wij.
Deze vermenging van onderwijs met religie moet een behoorlijke shock zijn voor iemand uit een echt seculier onderwijssysteem van buiten de polder. Maar dan leggen de Nederlanders vaak uit dat het een erfenis is uit het verleden, en dat de soep tegenwoordig echt niet zo heet wordt gegeten als in het verleden werd opgediend.
Zuil
Maar wie dacht dat we in de 21ste eeuw dat achterlijke gedoe met ‘zuilen’ ver achter ons hadden gelaten, heeft zich vergist. De bestuurder van een koepel van islamitische scholen bevestigde dit trots in de Volkskrant van 3 november. Hij vond het een ’teken van emancipatie’ dat ‘de moslimgemeenschap’ een ‘eigen zuil’ kreeg. En hij pleitte voor nog 20 islamitische basisscholen, 4 islamitische middelbare scholen, 1 imamopleiding, 1 eigen hoge school en 1 eigen universiteit. In één adem beweerde de man ook de kinderen bewust ‘een identiteit mee te geven’. Dat was ook de reden dat er geen Syriëgangers tussen zaten.
Een ‘zuil’ voor ‘de moslimgemeenschap’? Maar een moslimgemeenschap bestaat helemaal niet, laat staan die ‘zuil’. De Nederlanders die zich moslim noemen, hebben tientallen verschillende etnische achtergronden en verbinden zich met vele verschillende aftakkingen van de islam die elkaar zelfs vaak betwisten. Een deel uit de twee grootste groepen wil onder de noemer van de islam Turkse en Marokkaanse scholen in Nederland vestigen. Ook nog van de soort die op de meest reactionaire en conservatieve leest is geschoeid, want een religie kun je ook in verschillende gradaties belijden. Het is wel cynisch dat er vervolgens het etiket ‘emancipatie’ op wordt geplakt.
Die bestuurder hoopte zelfs dat er ‘een minister van onderwijs zal komen die islamitisch onderwijs heeft gevolgd’. Mij lijkt het veel beter als er een minister van onderwijs komt, die desnoods via een grondwetswijziging, een einde durft te maken aan deze ridicule contaminatie van onderwijs met religie. Maar ja, met zo veel bijbel in het nieuwe kabinet, lijkt dat voorlopig een utopie.
Deze column werd op 12 november 2017 in de Volkskrant gepubliceerd en is met toestemming van de auteur ook hier geplaatst.
Foto door Wokandapix via Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
