Er is in de Nederlandse samenleving een steeds luidere roep om meer inspraak. Democratische vernieuwing is een speerpunt geworden bij antisysteempartijen als de PVV, Forum voor Democratie en de Partij voor de Dieren. Het succes van deze partijen laat zien dat de roep om democratie weerklank vindt. Forum voor Democratie is sinds kort de grootste ledenpartij van Nederland en ook de Partij voor de Dieren ziet ondanks alle commotie een stijgend ledenaantal. Dit is des te indrukwekkender gezien de grote verliezen in ledenaantallen die de traditionele middenpartijen al jaren lijden.
Toch is de manier waarop de antisysteempartijen omgaan met het onderwerp ‘democratie’ dubieus. De partijen die het hardst schreeuwen om meer democratie laten zelf de meeste steken vallen.
De PVV pleit al jaren voor meer referenda, maar kent zelf geen ledendemocratie. De vereniging van Geert Wilders heeft welgeteld één lid: Wilders. Bij Forum voor Democratie is het nauwelijks beter. De partij van Thierry Baudet ziet referenda als de enige manier om het partijkartel terug te dringen, maar tegelijkertijd kunnen de eigen leden het bestuur niet wegstemmen. Daarnaast mogen de leden alleen kiezen uit de door het bestuur voorgedragen kandidaten. Het bestuur van Forum voor Democratie heeft zichzelf in de statuten alle macht toebedeeld waardoor de leden slechts fungeren als klapvee. De partij van Baudet is dan wel flink gegroeid in de afgelopen jaren maar is er niet veel democratischer op geworden.
Ook de Partij voor de Dieren kan, na het laatste partijcongres, in dit opzicht bij de PVV en Forum voor Democratie gevoegd worden. Want hoewel de Partij voor de Dieren zich uitspreekt voor de versterking van het democratische gehalte in Nederland, laat de partij het afweten wanneer het aankomt op haar eigen leden. Zo werd de democratisch verkozen voorzitter eind vorig jaar door het partijbestuur geroyeerd, zonder tussenkomst van de leden, en heeft het partijbestuur tijdens het vorige congres de interne democratie flink aan banden gelegd. Wie voortaan voorzitter wil worden, moet voldoen aan een ‘functieprofiel’ dat bepaald wordt door de partijtop. Het garandeert dat alleen kandidaten die zijn goedgekeurd door het partijbestuur op belangrijke posities binnen de partij kunnen komen.
De nalatigheid tegenover de democratie gaat bij de PVV en Forum voor Democratie zelfs nog verder dan de interne machtsverhoudingen en rolverdelingen. Zowel Wilders als Baudet laten zich regelmatig kritisch uit over de Nederlandse rechtsspraak. De verontwaardiging van Baudet is hierbij uiterst selectief. Zoals Fabian van Hal eerder schreef: ‘De beste man is vurig gepassioneerd over de rechterlijke macht in Nederland als het hem uitkomt, maar uiterst knorrig als een juridische uitspraak afwijkt van zijn partijprogramma.’ Vooral de Urgenda-uitspraak viel bij deze partijen niet in goede aarde. De rechterlijke uitspraak in het Urgenda-vonnis gaat namelijk lijnrecht in tegen de klimaatsceptische politiek van Baudet en Wilders. De ‘activistische rechters’ moeten dus gestopt worden, luidt het credo.
Hoe het gewenste rechterlijke systeem van Baudet eruit zou moeten zien, wordt niet duidelijk. Wel kan een controversiële Poolse wet, die de Poolse staat de bevoegdheid geeft om kritische rechters te ontslaan, op zijn goedkeuring rekenen. Met een soortgelijke wet in Nederland zou de trias politica, en daarmee ook de Nederlandse democratie, ernstig onder druk komen te staan.
Voor het functioneren van een democratie is het van groot belang dat partijen democratisch georganiseerd zijn en democratische waarden onderschrijven. Politieke partijen hebben een grote rol in het verspreiden van ideeën en het kiezen van vertegenwoordigers. Kamerleden en volksvertegenwoordigers komen niet elke vier jaar zomaar aanwaaien. Ze worden aangewezen door een partij die kiest welke kandidaten in een vertegenwoordigende of bestuurlijke functie terechtkomen. Het is dus tijd dat de partijen die het hardst schreeuwen om meer democratie, zich naar hun eigen maatstaven gaan gedragen.
Beeld: Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
