De politieke stijl en bestuurscultuur van de afgelopen 13 jaar werden gedomineerd door Rutte. Nieuwe gezichten, nieuwe kansen. Dat was de kreet voor de verkiezingen. Het hoofd van zijn politiek opvolger bij de VVD stond op advertenties naast de vraag “Klaar met oude politiek?”
Vandaag heeft Dilan Yeşilgöz-Zegerius laten blijken wat we eigenlijk al wisten: niet alleen Rutte was het probleem, maar de VVD. Rutte is weg, maar daar is niks veranderd.
Yeşilgöz diende tijdens het debat over de verkiezingsuitslag een motie in waarin aan het kabinet wordt gevraagd om de spreidingswet voor asielzoekers te pauzeren. Deze wet zou overbelaste dorpen zoals Ter Apel ontlasten door andere gemeenten te dwingen ook asielzoekers op te nemen. De wet is al door de Tweede Kamer aangenomen (met steun van het kabinet!) en ligt nu bij de Eerste Kamer. Specifiek verzoekt de motie van Yeşilgöz aan het kabinet om de Eerste Kamer te verzoeken de behandeling te pauzeren tot er een nieuw kabinet is.
Klinkt dat wat vreemd? Dat klopt. Technisch gezien is de motie volgens de letter van de wet en de reglementen mogelijk. Maar van de geest daarvan blijft weinig over. Een volle dag is in de Tweede Kamer gesproken over rechtstatelijkheid en het democratisch ethos. Zaken waarover grote zorgen zijn nu de PVV mogelijk regeringsverantwoordelijkheid krijgt.
Rob Jetten noemde de motie terecht staatsrechtelijk vandalisme. Waar is de scheiding der machten? Het respect voor de autonomie van de Eerste Kamer? De motie werd in de eerste termijn van het debat niet aangekondigd en de wet is, afgezien van een opmerking van Joost Eerdmans van JA21, niet eens ter sprake gekomen. Het is hoogst ongebruikelijk om een motie over een wet in te dienen die in het hele debat niet behandeld is. De kamervoorzitter had dit volgens het reglement tegen kunnen houden, maar deed dit niet.
Yeşilgöz bracht de motie als fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Maar ze is natuurlijk ook demissionair minister in het kabinet waar notabene een VVD’er verantwoordelijk is voor asiel.
Als de motie aangenomen wordt, moet daar eind deze week in de ministerraad een besluit over genomen worden. Daarin zitten naast de VVD ook het CDA, D66 en de ChristenUnie en die hebben in de kamer luid laten weten tegen de motie en deze gang van zaken te zijn. Het kabinet moet met één mond spreken, maar Yeşilgöz draagt hier twee petten. Op de vraag van Jetten, tevens zowel fractievoorzitter als demissionair minister, wat zij zal doen als de Tweede Kamer de motie wel aanneemt, maar de ministerraad deze niet uit wil voeren, gaf ze geen antwoord. De motie stuurt in de praktijk aan op een splitsing van het demissionair kabinet.
Zelfs de andere Kamerleden die tegen de spreidingswet zijn, vinden dit een bijzonder vreemde gang van zaken. Chris Stoffer (SGP) is tegen de spreidingswet, maar heeft aangegeven niet in te kunnen stemmen met deze motie. Eerdmans, die later zelf een simpelere motie indiende om de wet gewoon van tafel te halen, vergeleek de zet van Yeşilgöz met een soort motie van wantrouwen tegen haar eigen staatssecretaris.
Eerder op de dag, als reactie op de zorgen rond de PVV, noemde Omtzigt dat niet Wilders maar Rutte als staatssecretaris veroordeeld is voor het aanzetten tot discriminatie. Terwijl alle ogen gericht zijn op Wilders is het wederom de VVD die de regels van onze democratie aan haar laars lapt. Onder het toeziend oog van Omtzigt, zogenaamd de waakhond van onze rechtstaat, namens wie de motie samen met de PVV en BBB mede ingediend is.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
