Zwarte Amerikanen vechten in de USA voor hun gelijke rechten en gelijke vrijheden, na de moord op George Floyd. Opnieuw, nog steeds, is dat bitterharde noodzaak, na een zo lange geschiedenis van ongelijkwaardigheid voor de wet en ongelijkwaardigheid voor de politie en ongelijkwaardigheid in sociaal-economische omstandigheden.
Geschiedenis? De schendingen van burgerrechten duren tot op de dag van vandaag voort. En de USA mag dan de overtreffende trap van alles zijn, zoals met alles, ook in Nederland worden de pijn en de gevolgen van racisme gevoeld, en aan de kaak gesteld.
Helaas zijn er steeds meer mensen die denken dat we de strijd tegen racisme gaan winnen met nieuwe clichés en met nieuw collectief groepslabelen. Dat zijn de mensen die vanaf een moderne preekstoel – vaak een comfortabele positie aan een universiteit of een Bekend Nederlanderschap – roepen dat witte mensen wit privilege hebben, omdat zij deze angst en onderdrukking niet hoeven voelen.
Sorry, maar wat zeg je daar dan eigenlijk? Noem je het een privilege – een voorrecht – dat mensen niet onder de knie van een politie-agent hoeven te sterven op een stoep voor een winkel?
Mensenrechten zijn geen ‘witte privileges’ en doen alsof ze dat wel zijn, is levensgevaarlijk. Ik weiger pertinent daarin mee te huilen. Ik ben dankbaar dat ik al deze rechten en vrijheden in onze democratische rechtsstaat heb, dat ze voor mij bevochten zijn en ik erken dat dit voor heel veel mensen nog anders is. Maar spaar me je goedkope preken over wit privilege, spaar me je 21e-eeuwse aflatenhandel en spaar me al helemaal je ‘witte huiswerk’.
Omdat het simpelweg levensgevaarlijke bullshit is. Dictators wereldwijd profiteren gretig van het frame dat ‘mensenrechten ook maar een witte westerse mening’ zijn. In hun kerkers en martelkamers hoeven ze dan ook niet te gelden.
Dat is een diep verraad aan de honderdduizenden mensen over de hele wereld die elke dag hun leven wagen in de strijd voor gelijke rechten en democratische vrijheden, zoals Kenan Malik schrijft. Bedenk goed wie je voor de wolven gooit, elke keer dat je bijdraagt aan die onderdrukkende dekmantel.
‘Wit privilege’ zeggen is ook een beangstigend spiegelbeeld van een gruwelijk verleden waarin witte mannen op plantages – of mannen met witte puntmutsen op – meenden dat zij, inderdaad, bepaalden wie er ‘mocht’ blijven ademhalen, ongehinderd door politieagenten en ongestraft door rechters. ‘Wit privilege’ zeggen is ook hier en nu een voedingsbodem geven aan de ‘onze eigen cultuur’-verheerlijkende frames van xenofoob-rechts, dat daarmee al die vrijheden en rechten wegkaapt en naar zichzelf toeharkt als waren het ‘westerse’ waarden.
Ademhalen is geen ‘wit privilege’ en het is verkeerd om het zo te benoemen, ook al denk je dat je goede bedoelingen hebt. Allemaal sterven onder de knie van een agent zou gelijkheid zijn zonder ‘privileges’. Maar het heeft niets te maken met een betere wereld of met rechtvaardigheid, niets met vrijheid, niets met gelijkwaardigheid.
Gevrijwaard zijn van racisme, discriminatie, haat, om wie je bent, om het lichaam waarin je bent geboren, om het lichaam van degene van wie je houdt, mag nooit een privilege genoemd worden. Het behoren onvervreemdbare universele mensenrechten te zijn, voor elk mens, ongeacht de kleur van je huid. Dat is het fundament waarop de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is gestoeld en waarop in Nederland onze hele democratische rechtsstaat is gebouwd. Artikel 1 Grondwet.
De praktijk is ook in Nederland nog feilbaar en vol fouten. Die moeten erkend en rechtgezet worden. Zodat Artikel 1 dat fundament is en blijft voor allen die zich in ons land bevinden.
Maar hoe helpt het denken in ‘witte privileges’ de vrouw die in Iran haar haren weigert te bedekken? De zweepslagen malen niet om haar huidskleur.
Wat betekent ‘wit privilege’ in China, als een dichter de communistische partij fel bekritiseert en de cel in verdwijnt? En waar is het als mensen in Brazilië opstaan tegen het platbranden van het Amazonegebied en dat met de dood moeten bekopen?
Hoe helpt het nieuwe calvinistische domineesdenken over ‘wit privilege’ de man die in Tsjetsjenië met een andere man slaapt, of in Saoedi-Arabië? Hijskranen kennen geen huidskleur.
Wij allemaal hebben maar één privilege. Beter nog, een verantwoordelijkheid. In de woorden van Maryam Namazie: ‘… to speak out about anything that affects human beings, because first and foremost, I am a human being.’
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
