Donderdag publiceerde Fidan Ekiz een vlammende aanklacht tegen een toenemende, gevaarlijke intolerantie. ‘We dwepen met het vrije woord maar de realiteit is dat die vrijheid onder druk staat,’ schreef ze.
Fidan Ekiz heeft de volharding en de moed om een urgent probleem aan de kaak te stellen – het probleem dat mensen die zich vrij willen vechten van religieuze en patriarchale dictaten, in Nederland té weinig gehoord worden, en té weinig steun krijgen. Júist ook van mensen die hun bondgenoten zouden moeten zijn: progressieve, linkse mensen.
Dat is een groot democratisch tekort en een voortwoekerend dieperliggend probleem, dat ons allemaal raakt – als we oprecht staan voor echte gelijkheid, echte gelijke rechten en echte vrijheid voor ieder mens.
Er zijn, en blijven, nog stééds mensen die dit probleem ontkennen. Die het niet zien. Die het probleem wegwuiven en bagatelliseren en die de boodschapper aanvallen. Mensen die het goed denken te bedoelen, maar die zó graag ‘minderheden’ willen beschermen dat ze de mens in de minderheid niet meer zien. En die daardoor, met alle in hun eigen ogen goede bedoelingen, feitelijk alleen de machthebbers in minderheidsgroepen steunen.
En sommigen onder hen – en dan kan ik echt niet meer in goede bedoelingen geloven – belasteren zelfs mensen met migratie-achtergrond die zich uitspreken tégen onderdrukking, als ‘(helpers van) extreemrechts’. Zij proberen hen monddood te maken met zulke laffe verdachtmakingen. Zulke laster heeft niets meer te maken met progressiviteit – het zijn verdachtmakingen die passen bij autoritaire systemen. Dat is totalitair, intolerant en regressief. Het duldt geen andere meningen.
Hoe bitter-ironisch is dát? Deze, zichzelf progressief wanende, mensen steunen de machthebbers en laten degenen die voor hun gelijke rechten strijden, in de ijzige kou staan.
Fidan Ekiz heeft groot gelijk, en het is urgent voor ons allemaal. Omdat we iedereen op links nodig hebben in de strijd voor de vrijheid van levensovertuiging, van levenspad en van liefdespad.
Want Maryam Namazie ziet het.
‘Als je zegt: ‘Kijk waar wij vijftig jaar geleden waren, we moeten tolerant zijn’- dat is tolerantie voor het ontoelaatbare. We leven nu in de 21e eeuw, tenslotte. Verdient niet iedereen dezelfde rechten en vrijheden?
‘Als je zegt: ‘Dat is hun cultuur, dat is hun geloof’, dan zie je hen als iets dat anders is dan de rest van de ‘witte’ Nederlandse samenleving. Als ‘witte’ meisjes in Holland verplicht religieuze symbolen moesten dragen omdat hun ouders gelovig zijn, of als ze apart werden gehouden van jongens omdat hun ouders dachten dat ze de samenleving in chaos zouden storen als de seksen met elkaar omgaan – zouden ze dan zeggen ‘tja, weet je, dat is de cultuur van hun ouders’? Natuurlijk niet! Waarom zeggen ze het dan wel als het gaat om meisjes met een moslimachtergrond?
Ali Sayin ziet het.
‘Bij gesprekken tussen overheid en minderheidsvertegenwoordigers worden er besluiten genomen die voor de hele groep gelden, terwijl er binnen de gemeenschap verschillende standpunten zijn. De overheid subsidieert onderwijs waarbij er lessen worden gegeven die haaks staan op de Nederlandse waarden. Bij misstanden wordt er een oogje dichtgeknepen. … Er is een stille meerderheid [onder moslims] die zich niet kan vinden in deze misstanden.’
Aicha en Jabir zien het.
Jabir: ‘Voor onderdrukten in de samenleving zoals wij, is de imam een zichtbare vijand. Net zoals extreemrechts. We wéten waar we tegenop moeten boksen. Maar dat je juist van de mensen van wie je steun hoopt te krijgen – de linkse, progressieve mensen – een mes in de rug krijgt, dat is nog vele malen erger. Ik wil dezelfde rechten, dezelfde vrijheden als die politici en hun kinderen. Ik wil gewoon van dezelfde dingen genieten als waar iedereen buiten de gemeenschap ook van geniet. Dat is toch niet teveel gevraagd?’
Aïcha: ‘In een land als Nederland, waar de vrijheid zo gewaardeerd wordt, waar ik geboren en getogen ben, waar ik zie dat íedereen die vrijheid heeft, maar ik niet. Dat doet zo veel pijn. Bij imams denk ik, flikker op, ik geloof er al lang niet meer in. Maar deze mensen? Zij zijn ons grootste probleem.’
Shirin Musa ziet het.
‘Deze emancipatie-clubs hadden religieuze leiders van alle godsdiensten uitgenodigd om over het tegengaan van huwelijkse gevangenschap te praten – maar geen enkele organisatie van de vrouwen zelf en geen activistengroep die zich voor gendergelijkheid inzet. Hoe durven ze?! Waarom betrekken deze vrouwenclubs mannen uit de gemeenschap, die bovendien opvattingen hebben die niet echt helpen, bij de bestrijding van huwelijkse gevangenschap en gerelateerde praktijken? Waarom betrekken ze geen vrouwen uit de gemeenschap? Waarom praten ze óver ons, maar niet met ons?
‘Ik vind deze houding van zulke vrouwenorganisaties, en die van overheid en wetenschap, er een van keihard seksisme, paternalisme, discriminatie en racisme jegens vrouwen uit migranten-en geloofsgemeenschappen. Bij hun eigen issues, zoals meer topvrouwen of meer vrouwen in de wetenschap, betrekken ze geen geestelijken; waarom dan wel als het gaat om ónze emancipatie?’
Keyvan Shahbazi ziet het.
‘In een conservatieve samenleving als de Iraanse moet je je diep, diep schamen als je een afwijkende mening hebt. Dan ga je een morele grens over. Het gaat dan niet om feiten of argumenten, maar om ‘immoreel gedrag’. En datzelfde moralisme – dat voel ik heel sterk bij links in Nederland. Op het moment dat je een afwijkende mening hebt, dan word je moréél veroordeeld. Terwijl het mensen zijn van wie ik denk: jij moet het hier toch mee eens zijn?
‘Als je vijanden dat doen, dan kun je je schouders ophalen. Maar als mensen dat doen die je als je geestverwanten ervaart – progressieve mensen – dan raakt het je heel diep.’
Kenan Malik ziet het.
‘Veel mensen aan de linkerzijde hebben lange tijd rechtse zwarte mensen of rechtse homoseksuele mensen of rechtse vrouwen gezien als verraders van de goede zaak. Het is een onvermijdelijk gevolg van een identiteitsperspectief. Het is ook zeer reactionair. […]
‘Waar van zwarte mensen, of homo’s of vrouwen, verwacht wordt dat ze links zijn om authentiek in hun identiteit te zijn – daar is voor moslims het omgekeerde het geval. Liberale moslims worden door veel mensen op zowel links als rechts gezien als ‘onechte moslims’, terwijl de meest conservatieve stemmen juichend worden binnengehaald als gemeenschapsleiders, de ‘authentieke stemmen’ van minderheidsgroepen.
‘En dat is de ironie: dat het identiteitsperspectief vaak eerder een beperking dan een uitbreiding is van het scala aan stemmen dat men kan horen, door slechts bepaalde stemmen als ‘authentiek’ te definiëren. Het kan een manier worden om een afwijkende mening te onderdrukken, of die nu reactionair of radicaal is; een manier om identiteitsgemeenschappen als homogeen en vaststaand voor te stellen.’
Keklik Yücel ziet het.
‘Dan zie ik met pijn, bij te veel mensen, de angst voor het verdwijnen of ontbreken van de vrijheid om te zijn wie je bent en om vrijuit te spreken.
Gescheiden werelden met een anti-democratische waardenontwikkeling ‘bubbels’ noemen, maakt de kloof en de kansenongelijkheid niet ineens hipper of zorgelozer. Links móet weer geloofwaardig gaan staan voor onze gezamenlijke én onze individuele vrijheid, voor gelijkwaardigheid en eerlijke kansen. Ongeacht je kleur, je geloof, je geaardheid, je sekse.
Er is niets ‘links’ aan bondgenootschappen sluiten met politiek islamisten. Politiek islamisme is in alle opzichten extreem-rechts. Onderdrukking, seksisme en extremisme is echt niet ineens minder erg als het uit islamitische hoek komt.
Linkse politiek dient weer in de allereerste plaats pal te staan voor verworven vrijheden; en pal te staan voor solidariteit en rechtvaardigheid. Links dient weer te gaan over mensen.
De vier auteurs – Asis Aynan, Femke Lakerveld, Keklik Yücel en Eddy Terstall – van het manifest Vrij Links zien het.
‘Vrij Links staat voor gelijkwaardigheid van de mens ongeacht geslacht, huidskleur, geaardheid en levensovertuiging. Het is de basis voor het compromisloze anti-discriminatieprincipe. Dit principe is het kroonjuweel van de vrijzinnige beweging, passend in een traditie waarin gevochten is voor de opwaardering van het individu tegenover het collectief en voor individuele emancipatie.
Een deel van het huidige ‘links’ vaart mee op de populariteit van het denken in identiteiten. In deze uit Amerika overgewaaide trend worden mensen ingedeeld in verschillende groepen, gedefinieerd door religie, achtergrond, geslacht, geaardheid of ras. Vrij Links gaat ervan uit dat in een wereld met zeven miljard mensen zeven miljard verschillende identiteiten bestaan en verwerpt het groepsdenken van links en rechts.
Elk mens is vrij zijn levenspad te kiezen. Vrije partnerkeuze, zeggenschap over het eigen lichaam en de eigen seksualiteit zijn de meest intieme, persoonlijke en misschien wel belangrijkste mensenrechten. […]
Daarom pleiten wij voor een ‘vrij links’ dat weer trouw is aan haar vrijzinnige, seculiere wortels.’
We hebben iedereen nodig. Nu.
Foto: Chris Slupski via Unsplash
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
