Als een kaartenhuis stort Amerika ineen: tientallen miljoenen verliezen hun baan en velen dreigen massaal op straat te belanden. De Covid-19 pandemie legt de rotte funderingen van het land bloot: er zijn geen voorzieningen in het land die een dergelijke crisis het hoofd kunnen bieden. Zien Amerikanen eindelijk in dat het abominabele zorgsysteem, de schrijnende armoede en ongelijkheid niet langer houdbaar zijn? Dat het idee van een ‘kleine overheid’ -sinds Reagan bijna religie- niet meer van deze tijd is?
De Amerikaanse econoom en nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz zei onlangs in Nieuwsuur: ‘Mensen in Amerika beseffen eindelijk dat de overheid essentieel is voor ons welzijn. De overheid beschermt ons. We kunnen het gewoon niet zelf.’ Deze crisis biedt dan ook een kans aan Biden: als een moderne Roosevelt kan hij het land met een ‘New Deal 2020’ een nieuw tijdperk in loodsen.
De jaren 30 zijn terug
Graag pochte Trump met de historisch lage werkloosheidcijfers in zijn land. Minder graag sprak hij over de 41 miljoen burgers die al in het VS van vóór Covid-19 onder de armoedegrens leefden. In een land waar het minimumloon $7.25 (€6.69) bedraagt is ‘lage werkloosheid’ maar weinig waard en werken veel gezinnen dag en nacht om het hoofd boven water te houden. Ontslagbescherming of uitkeringen zijn er nauwelijks. Economen voorspellen dan ook dat 30% van de Amerikanen hun baan zal verliezen door de coronacrisis.
De gevolgen zijn dan niet te overzien. Belanden Amerikanen massaal op straat? In economisch ‘topjaar’ 2018 waren 553.000 inwoners al dakloos. In een land in crisis zonder voorzieningen zal dit daklozenleger zich snel gaan vermenigvuldigen. Het verleden dreigt zich te herhalen. Zullen de beruchte tentenkampen van de ‘Great Depression’, bekend als ‘Hoovervilles’, massaal terugkomen? Het is een realistisch scenario, gezien economen de ergste crisis sinds de jaren 30 voorspellen.
West-Europa kan covid-19 wél aan
Hoe anders is dat aan deze kant van de oceaan. De COVID-crisis laat zien dat West-Europese welvaartsstaten deze crisis tot nu toe (economisch gezien) aan kunnen. Publiek geregelde zorg en overheidsvoorzieningen voorkomen dat West-Europeanen massaal het schip in gaan. Geen daklozenlegers of massale werkloosheid. En laten we de speciale coronapaketten niet vergeten, waarmee burgers en bedrijven met -letterlijk- biljoenen worden bijgestaan.
Amerika is het enige westerse land zonder betaalbare zorg. Maar liefst 27 miljoen Amerikanen hebben geen zorgverzekering. Niet verwonderlijk dat juíst de VS zo hard getroffen wordt door Covid-19, en al 91.000 mensen het leven lieten. In perspectief: in China vielen er slechts 5.000 doden. Als je op de intensive care beland moet je als je pech hebt duizenden euro’s aftikken. Een bittere pil, aangezien 69% van Amerikanen minder dan 1000 dollar op de bank heeft staan.
Aan de rand van de afgrond
Hoe komen Amerikanen dan aan zo weinig spaargeld? Dankzij Trump groeide de economie toch zo historisch hard? Terwijl de puissant rijken nog rijker werden bleven werkende armen gewoon arm. Overigens was het Obama die het land na de crisis van ’08 weer opbouwde met grootscheeps overheidsingrijpen en het is Trump die het land naar de filistijnen helpt. Historische belastingverlagingen voor Amerika’s rijksten hebben het land financieël aan de rand van de afgrond gebracht.
De kleine resterende hoeveelheid belastinggeld gaat naar het leger en steeds minder naar cruciale voorzieningen voor Amerikanen. Zo wil Trump af van voedselbonnen en toch al uitgeklede programma’s als Medicare en Welfare. En dat in een tijd dat Amerikanen overheidshulp harder nodig hebben dan ooit. Een humanitaire ramp voltrekt zich.
Biden als nieuwe Roosevelt?
Zullen Amerikanen zich dankzij de Covid-crisis realiseren dat zij net als West-Europese landen recht hebben op een overheid die zich om zijn burgers bekommert? Het zou zomaar kunnen. In de jaren dertig bevrijdde de ongekende misère van de ‘Great Depression’ Amerikanen van de illusie dat een verzorgende overheid een slechte zaak was. In 1933 kozen zij massaal sociaaldemocraat Franklin Roosevelt als nieuwe president.
De democraat hielp met zijn ‘New Deal’ tientallen miljoenen Amerikanen met overheidsprojecten aan een baan, zorg, uitkeringen en een huis. Roosevelt, liefkozend FDR genoemd, zou de geschiedenis in gaan als de populairste president ooit. Het vertrouwen in de overheid zouden Amerikanen nog decennialang houden. Pas begin jaren tachtig zorgde president Ronald Reagan voor een keerpunt: ‘De overheid is niet de oplossing, maar het probleem’ was zijn credo. Sindsdien is Amerika een land geworden van ongekende ongelijkheid en belabberde overheidsvoorzieningen.
New Deal 2020
Hier ligt een duidelijke kans voor Joe Biden. De nog veel te afwezige kandidaat, nou niet bepaald bekend als bevlogen idealist, zou zich met megafoon aan de frontlinie moeten melden. Met een door Bernie Sanders geïnspireerde ‘New Deal 2020’, met als speerpunten betaalbare zorg, sociale zekerheid zou hij miljoenen Amerikanen achter zich kunnen krijgen. Amerikanen zouden eindelijk hun vertrouwen in de overheid weer terug kunnen krijgen. Biden kan als een Roosevelt anno 2020 Amerika een nieuw tijdperk inloodsen. En Amerika omtoveren tot een West-Europese welvaartsstaat.
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
