De afschuwelijke onthoofding op mijn Franse collega Samuel raakt mij in mijn hart. Collega’s en leerlingen beschrijven hem als een populaire en bevlogen docent die altijd op zoek ging naar de nuance, maar ook in de bres sprong voor het vrije woord. En dat laatste werd hem fataal. Een verschrikkelijke en laffe moord, gepleegd door een jihadist. Als leraar heb ik lang zitten nadenken hoe ik deze aanslag op het vrije woord in de klas zou bespreken.
Hoe zorg je ervoor dat leerlingen geprikkeld worden om na te denken over het belang van vrijheden? Hoe voorkom je dat je als docent te veel zelf je mening poneert? Moet niet vooral de leerling aan het woord zijn? Maar is het niet juist ook van levensbelang dat leerlingen meekrijgen dat deze daad een aanval is op onze vrijheden en rechtsstaat? Hoe laat ik de leerlingen nadenken over hoe zij hun ideale samenlevingsvorm zien?
Al deze vragen heb ik meegenomen in mijn aanpak. Ik ben in de klas begonnen met verschillende beelden van de volgestroomde Franse pleinen waarbij Fransen vertellen wat de moord voor hen betekent. Een man zegt: “Leraar is juist het belangrijkste beroep om jongeren de waarden van de Republiek bij te brengen! Dit is verschrikkelijk.” Ik zette het beeld stil en vroeg: “Wie kan de klas vertellen wat er dit weekend gebeurd is? En waarom we het vandaag in de les bespreken?”
“Is het wel rationeel om intolerantie te tolereren?”
Bijna iedereen bleek op de hoogte. “Er is een leraar onthoofd in Parijs omdat hij de Mohammed-cartoons liet zien en dat is heel erg,” zei een bevlogen eersteklasser. “De moord is heel slecht voor de vrijheid van meningsuiting,” merkte een vijfdejaars op. Leerlingen spraken unaniem hun afschuw uit over de moord. We hielden in verschillende jaarlagen klassengesprekken waarin ik leerlingen liet nadenken over het belang van burgerlijke vrijheden en verdraagzaamheid. Maar ook over tolerantie en intolerantie. Is het wel rationeel om intolerantie te tolereren?
Steeds benadrukte ik dat er een groot verschil is tussen moslims die hun geloof vreedzaam belijden en islamisten en jihadisten, die de democratische samenleving afwijzen en haat zaaien. In de derde klas ontstond er een discussie over de grens tussen vrijheid van meningsuiting en belediging. Moet belediging ook kunnen?
Mohammed-cartoons kunnen beledigend overkomen maar uitspraken van islamisten evenzeer. “Zeggen dat homo’s slecht zijn of dood moeten, dat vind ik ook heel beledigend! Maar ik ga niemand onthoofden,” riep een leerling uit.
Raak! En precies dat laatste is wat mij betreft de kern. In een open, vrije samenleving is vrijheid van meningsuiting een groot goed, net als vredig samenleven en verdraagzaamheid.
De klassengesprekken sloot ik steeds af met een minuut stilte voor mijn collega Samuel. Tijdens die minuut vroeg ik de leerlingen om in hun schrift hun ideale samenleving te beschrijven. Resultaat: prachtige verhalen, over wereldvrede, het belang van interreligieuze dialogen, respect voor elkaar en het belang van verdraagzaamheid en zelfbeheersing. Ontroerende betogen voor saamhorigheid en respect!
“ De 18-jarige moordenaar zaaide een storm en oogst nu de wervelwind”
“Bent u nu ook bang, meneer?” vroeg een leerling. Om eerlijk te zijn, ben ik niet bang. Ik merk bij mezelf juist vastberadenheid. Het resultaat van deze brute moord is dat leraren overal in Europa stil staan bij de vrijheid van meningsuiting en de cartoons ter illustratie laten zien in de klas. Ook politiek zien we dat de moord juist een averechts effect heeft: islamisten worden in Frankrijk massaal het land uitgezet en radicale moskeeën gesloten. “Niet wij, maar de islamisten zullen niet meer rustig slapen. We komen ze halen,” sprak Macron. De 18-jarige moordenaar zaaide een storm en oogst nu de wervelwind.
“We moeten dit vergif bij de wortel aanpakken en zowel moslims als niet-moslims beschermen”
Ik ondersteun het beleid van Macron volledig. Uit een Franse opiniepeiling blijkt dat 26 procent van de islamitische jongeren een moord wegens het beledigen van de profeet niet afwijst. Het is tijd om de islamisten die de jeugd in de moskee, online maar ook op straat vergiftigen met hun abjecte denkbeelden, een halt toe te roepen.
De tijd van tolerantie jegens intolerantie is wat mij betreft voorbij. Het is tijd dat de Nederlandse politiek het voorbeeld van Macron volgt. Dat we dit vergif bij de wortel aanpakken en zowel moslims als niet-moslims beschermen. Het wordt tijd dat iedereen op links, dat staat voor progressieve en seculiere waarden, het gevaar van het gedachtengoed van ultraconservatieve islamisten erkent en bestrijdt. Of zal alleen de dood van een Nederlandse docent de Nederlandse politiek wakker schudden?
Foto: door Silanoc via Wikipedia CC
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
