In een artikel in het Algemeen Dagblad werd verslag gedaan over dwangmiddelen om onwillige psychiatrische patiënten en verstandelijk gehandicapten thuis te behandelen. Het gebruik van polsbandjes, het blokkeren van een rolstoel of opsluiting wordt mogelijk. In Eindhoven is een mevrouw door de woningcorporatie uit huis gezet vanwege herhaaldelijke vervuiling. Zij bivakkeerde daarna een tijd op een bankje in een buitenwijk, en weigerde hulp omdat haar hondjes niet mee mochten.
De Volkskrant besteedde aandacht aan GHB-gebruikers die niet in de maatschappelijke opvang terecht kunnen vanwege het gevaar dat ze vormen. Velen verblijven ’s nachts buiten, zoals in de bossen rond Breda. Het Brabants Dagblad bracht een verhaal over een vrouw wier partner suïcide had gepleegd, waarbij het voor haar, om het overlijden te verwerken, belangrijk was om van de behandelend psycholoog te vernemen met welke problemen haar man kampte. Dit mag, in verband met de privacywetgeving niet worden gecommuniceerd, zelfs niet na het overlijden.
Het zijn trieste verhalen, die bij velen een reactie oproepen van ‘dit moet toch niet kunnen’.
We moeten vaststellen dat er, ondanks alle goede bedoelingen, situaties zijn die niet overeenkomen met ons beeld van de perfecte wereld, zoals die ons in reclames en romans wordt getoond, een wereld waarin alles in goede harmonie verloopt. Want dat geldt niet voor iedereen. Sommige mensen kunnen buitensporig agressief en gewelddadig worden, anderen zijn antisociaal, en nog anderen hebben een stoornis, waardoor ze een heel speciale kijk op de werkelijkheid hebben. Er zijn veel etiketten die op afwijkend gedrag geplakt kunnen worden.
We vinden mensen met afwijkend gedrag van een afstand vaak zielig, maar zodra ze binnen onze comfortzone komen nemen we zelf afstand, en spreken we van overlast. We vinden dan dat politie of hulpverleners in actie moeten komen om ons van de overlast te verlossen. Helaas hebben ook onze hulpverleners beperkte middelen of geen pasklare snelle oplossing. De politie kan vaak maar korte tijd iemand vasthouden, psychosociale hulpverleners krijgen soms geen toegang tot personen, en therapieën bieden meestal pas op lange termijn soelaas.
Tegelijkertijd is de samenleving minder tolerant geworden als het gaat om het toepassen van dwangmiddelen. Isoleren, vastzetten, dwangverpleging, verplichte medicatie – het zijn methodes waar we liever niet over horen. Het liefst zouden we de problemen willen ontkennen en wegstoppen.
Wat dat betreft leven we in een vreemde wereld als het gaat om onze verhouding tot mensen met ernstig afwijkend gedrag. Ons individuele perspectief richt zich op het aangeven van wat niet goed is, maar we zijn niet in staat de problemen op te lossen. In onze denkwereld overheerst het perfecte plaatje, waardoor we liever wegkijken dan de dialoog aangaan, ons bemoeien of hulp verlenen.
Het in de media aankaarten van de problemen levert veel aandacht op, maar een goede oplossing ligt niet zomaar voor het grijpen. Het veranderen van bestaande routine kost veel tijd en moeite.
Maar we kunnen beginnen met het bewustmaken van de bestaande situatie, en het aangaan van het gesprek over het ontstaan van problemen, het verdriet en de pijn, en de imperfectie die in ons allen huist.
Tegelijkertijd moet, met het volle besef van onze imperfectie, worden nagedacht over regels en protocollen die er in de wereld van hulpverlening zijn en de reikwijdte van het gebruik: wat is wanneer van toepassing, en hoe kunnen hulpverleners er wijs mee omgaan? Tenslotte moeten er ook duidelijke grenzen worden gesteld aan de acceptatie van onmaatschappelijk gedrag: niet alles kan en mag, en waar nodig worden er duidelijke en bewezen effectieve maatregelen genomen.
Foto: Kirk and Mimi via Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
