De naam Asis Aynan hoorde ik voor het eerst toen iemand mij het manifest Vrij Links voorlas, dat hij schreef met Keklik Yücel, Femke Lakerveld en Eddy Terstall. Daarmee kwam hij met stip binnen in mijn persoonlijke hitparade van interessante schrijvers en denkers. In de loop van dit afgelopen eerste jaar van Vrij Links heb ik hem een paar maal ontmoet </full disclosure>. Het langst sprak ik hem bij het dinerbuffet na het Vrijheid en Onderwijs Debat in juni 2019. Aan de kant van zijn goede oor, besef ik pas tijdens het lezen van zijn nieuwe boek Linoleumkoorts: aantekeningen van een docent.
Door zijn mede-auteurschap van het manifest heb ik mijzelf in mijn hoofd een Ideale Asis Aynan gevormd, een man bij wiens teksten ik vanzelfsprekend altijd zal denken: ‘JA! zó is het!’ (Ik denk dat ook van Virgil van Dijk en Bruce Springsteen.) Dat staat natuurlijk haaks op wat ik met het hoofd weet en het hart voel – en als Vrij Links érgens om draait, is het wel de vrijheid van de individuele mens, en het vrije debat, de arena waarin ideeën vreedzaam tegen elkaar in het krijt kunnen treden. Maar ook in mij is groepsgevoel blijkbaar een oer-dingetje.
Als ik begin te lezen in Linoleumkoorts stelt deze Ideale Asis Aynan mij dan ook meteen teleur (sorry, Asis). Ik verwacht de scherpte van het manifest, een tekst die als een pijl naar het doel schiet. Maar de meanderende en ogenschijnlijk argeloos beschouwende openingspagina’s van dit boek zijn anders. Aynan vertelt over de hogeschool waar hij les geeft, over zijn mentorgroep en over zijn eigen brugklastijd. Ik wil weten waar dit heen gaat, nú, en ik wil dat hij gehakt maakt van opvattingen die ook níet de mijne zijn.
Mijn aanname, mijn fout.
Na enkele hoofdstukken raak ik prettig gewend aan deze schrijver Asis Aynan. Sterker nog: het is een groot welkom in de wereld van een man die met liefde kijkt, met scherpte ziet en bijna melodieus associeert. Waar veel columnisten schrijven als een pitbull – grijp het thema in de kaken en laat niet meer los – voelt dit als het werk van een grote katachtige. Aynan ziet, hij vertelt, hij wandelt in bogen. En dan ineens is er, in al die mildheid, een snelle uithaal die het thema tackelt. En er komen véél thema’s langs, uit alle windstreken en lagen die onze samenleving vormen.
Linoleumkoorts gaat over de docent en de man, over de school, de studenten en de wereld, over de volwassene en het kind dat hij was. Als lezer reis je mee van Nirvana naar Tarik ibn Ali, van frikadellen naar Erdogan, van een minor Integratie naar botox. Soms lachte ik van herkenning om ánderen, soms als een boer met kiespijn om mijzelf – ergens tussen de vegetarische collega’s, de mocromafia en het monoculturele drama. En soms zijn Aynan’s observaties, in die milde stijl, ronduit pijnlijk, waar ze in haast terloopse bijzinnen onverdraagzaamheid en vooroordelen blootleggen.
Vaak is in dit boek het persoonlijke ook groot en het grote persoonlijk. En nét waar ik dacht: dit is echt way too much information, Asis, ontvouwde zich een van de mooiste inzichten uit het boek. Ik kan niet óók te veel informatie geven, maar het cirkelt rondom oeroude biologie, iets minder oude religie en de jonge puberjaren van één mens.
Na het lezen vormde zich een nieuwe Asis Aynan in mijn hoofd. Een verteller die zich in geen enkel groepslabel laat vangen, maar die over alle facetten van wat anderen als één enkelvoudige ‘identiteit’ zien, met (zelf)reflectie en scherpte schrijft. ‘Ik wens iedereen zijn eigen migratie toe,’ schrijft hij in een van de laatste hoofdstukken. ‘Elke dag weer. Want iedere nieuwe morgen is een reis ergens naar toe.’
Wat mij persoonlijk in het boek ook treft, is het verlaten van sommige van de wezenlijke (levens)overtuigingen van je ouders en het koesteren van de grote liefde voor hen. Dit raakt ook mijn Vrij Linkse hart: je kunt over ideeën hemelsbreed van visie verschillen en toch met liefde bij elkaar zijn.
Als het boek me in de eerste pagina’s teleur stelde – ‘dit gaat me niet snel genoeg!’ – is na lezing mijn grootste bezwaar: het boek had nog veel dikker mogen zijn. En wanneer ik het nog eens bij datzelfde begin open sla, treft me de opdracht:
‘voor alle gangen die naar een leslokaal leiden’
Zo is het.
Linoleumkoorts – aantekeningen van een docent
Asis Aynan
159 pagina’s, € 16,99
Uitgeverij Jurgen Maas
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
