‘Ik spreek uit naam van mijzelf. Door mijn levenservaring kan ik vertellen dat mensen die onderdrukt zijn zachter praten en mensen die dankbaar zijn vaker compromissen sluiten,’ opent Babah Tarawally zijn boek Gevangen in zwart-witdenken.
Deze zinnen maken indruk op me, maar wat hij een halve bladzijde later zegt – nadat hij zijn in vrijheid geboren dochters noemt en zijn eigen vlucht uit een door oorlog verscheurd land – raakt me echt als een stomp in mijn maag (en mijn hart):
‘Ik ben dankbaar.’
Vanaf dat moment neemt Tarawally me mee terug naar zijn vlucht uit Sierra Leone, 23 jaar geleden, naar zijn aankomst in het voor hem nieuwe, onbekende Nederland, en naar het leven dat hij hier heeft opgebouwd.
In de loop van die 23 jaar ziet Tarawally zich voortdurend gesteld voor vragen over ‘groepen’ en ‘de mens’. Door wat hij noemt ‘de gevangenschap van het zwart-witdenken’; maar ook bijvoorbeeld door het verschil tussen behoren tot een familie waarvan de naam in Sierra Leone je meteen aanzien geeft en het individualisme in Nederland.
Ik vond het heel pijnlijk om te lezen hoeveel wantrouwen de voor oorlog gevluchte Tarawally ontmoet op zijn tocht door de instanties voor asiel. Tegelijkertijd bracht zijn ontmoeting in de opvang op Schiphol met een Iraakse ex-generaal – die aankwam met 32.000 euro op zak – me tot de gedachte dat ‘iedereen vertrouwen’ óok geen ideale optie is, als we als land nieuwkomers en hiergeborenen veiligheid en vrijheid willen bieden. Het is maar éen van de vele keren dat Tarawally barsten slaat in het groepsdenken op links én op rechts.
Tarawally beschrijft zijn zoektocht, hoe hij besluit zich open te stellen voor anderen, en zich niet (langer) wil op laten sluiten in identiteitsdenken. Brabanders die hem een onwelkom gevoel geven tijdens carnaval; ‘anti-racisten’ die hem verwijten een ‘zebra’ te zijn; mannen die met hem in hetzelfde azc hun leven in Nederland begonnen; voorstanders van Zwarte Piet: Tarawally zoekt steeds de mens, en niet de groep.
Daarbij observeert en beschrijft hij de mensen die hij ontmoet zonder oordeel. Dat is een grote kracht van het boek, alleen miste ik soms een beetje de mens achter de schrijver. Maar dan, in het laatste hoofdstuk over de toekomst van zijn dochters, spreekt hij zich luid en duidelijk uit over de toekomst en het Nederland waarin zijn dochters zullen opgroeien. Zonder toedekken, zonder voorzichtigheid, zonder voorbehoud neemt hij zijn podium. Niet langer ‘dankbaar’. Vrij.
Interviews met Babah Tarawally
‘Van zwart-witdenken word je depressief’ – Volkskrant
‘Je kunt niet alle problemen in de samenleving wijten aan wit privilege’ – NRC
‘Witte mensen zijn niet de vijand, vindt schrijver Babah Tarawally’ – Trouw
Gevangen in zwart-witdenken
Babah Tarawally
€ 17,50, Uitgeverij Ten Have
Foto via Pixabay
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
