Al maanden keek ik uit naar de komst van het boek Het Vergeten Volk van Brenda Stoter Boscolo, maar toen ik eenmaal mijn exemplaar bij de boekhandel ophaalde, had ik moeite om erin te beginnen. Dit boek is namelijk niet zomaar een roman van Saskia Noort of Nicci French. Ik wist: eenmaal beginnen aan dit boek, betekent ook inzien wat er nu werkelijk is gebeurd met de Jezidi’s.
Het Vergeten Volk portretteert in twaalf hoofdstukken de verhalen van de Jezidi die vanaf 3 augustus 2014 hebben geleden onder Daesh. Bijna allen van hen – wordt duidelijk in het boek – lijden nog steeds. U kent ze wellicht wel: de vrouwen die verhandeld en misbruikt werden door Islamitische Staat. Als er al enige media-aandacht was voor de Jezidi’s, dan ging het om de jonge vrouwen en hun verschrikkelijke verhaal. Met haar boek gaat Brenda ook een andere richting op, ze geeft een stem aan alle Jezidi-slachtoffers, niet enkel de vrouwen. Zo schrijft ze over de vijfjarige Ayman, die als kleuter gedwongen werd geadopteerd door een IS-gezin. Of over Khudeda die samen met zijn zoon toevallig niet thuis was op 3 augustus. Zijn zoon en hij ontkwamen aan IS, de rest van zijn familie werd meegenomen. Brenda vertelt daarmee niet alleen het verhaal van individuen, maar het verhaal van de genocide.
Het motto van Het Vergeten Volk bevat een juridische tekst uit het Genocideverdrag van de Verenigde Naties:
‘Hij die met het oogmerk om een nationale, etnische of godsdienstige groep, dan wel een groep behorend tot een bepaald ras, geheel of gedeeltelijk, als zodanig te vernietigen:
1. leden van de groep doodt;
2. leden van de groep zwaar lichamelijk of geestelijk letsel toebrengt;
3. opzettelijk aan de groep levensomstandigheden oplegt die op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging zijn gericht;
4. maatregelen neemt, welke tot doel hebben geboorten binnen de groep te voorkomen; of
5. kinderen van de groep onder dwang overbrengt naar een andere groep.’
Bovenstaande tekst vormt de rode draad in het gehele boek. In ieder hoofdstuk komen er mensen aan het woord die vertellen over hun verleden, hun familie en hun hoop voor de toekomst. Ieder persoonlijk verhaal draagt bij aan het grotere geheel, dat van de genocide. Dit waren geen incidentele moorden, verkrachtingen of ontvoeringen – dit was een doelbewust en vooropgezet plan om een genocide te plegen op een etnisch-religieuze bevolkingsgroep, de Jezidi’s.
Brenda Stoter Boscolo heeft bewust de vragen richting haar gesprekspartners zo open mogelijk gehouden, om te voorkomen dat haar gesprekspartners tegen hun wil in het gesprek traumatische gebeurtenissen zouden herleven. Voor de lezer betekent het boek een aangrijpende kijk in de levens van de Jezidi’s. Het boek draait in essentie niet om spannende verhalen of gruwelijkheden, het boek draait om de mensen en hun ‘gewone’ levens. Zo lezen we over Majdal, een jonge tiener die door IS als kindsoldaat werd gebruikt. Eenmaal vrijgekomen werd hij als held ontvangen door zijn gemeenschap. Even verder in het boek lezen we dat Majdal een vriendinnetje heeft en zo samen met haar de draad van het gewone leven weer oppakt. We lezen over de gastvrijheid en vriendelijkheid van de Jezidi’s, want hoe moeilijk ze het ook hebben, overal worden Brenda en haar vertalers uitgenodigd voor avondeten of lunch.
Ook komt het boek soms indringend dichtbij. Zo schrijft Brenda over een barbecue die ze met vrienden heeft aan Khanke Beach. Het doet haar denken aan de zomers bij de Kralingse Plas met vriendinnen. Het zet de lezer aan het denken: ook ik ga wel eens met vrienden aan het meer zitten barbecuen, Jezidi’s zijn ook gewoon individuen die proberen het beste van het leven te maken, net als ik.
Ook de dilemma’s van oorlog worden door de auteur gerelateerd aan haar persoonlijke leven. Emad vertelt over de inschattingsfout die hij maakte door zijn buren te vertrouwen. Het kostte hem zijn familie. Brenda vraagt zich af: ‘Stel dat Rotterdam aangevallen zou worden door IS, en ik tijdens mijn vlucht moslims uit Schiedam tegen zou komen die me hulp aanboden. Dan zou ik er toch ook niet van uitgaan dat zij zich in het geheim bij IS hadden aangesloten?’ Je vraagt je af: hoe zou ik hiermee omgaan? Wie zou ik vertrouwen in een dergelijke situatie?
Het Vergeten Volk maakt duidelijk dat dit een volk is dat ternauwernood een genocide heeft overleefd en nu nog steeds kampt met de gevolgen daarvan. Desalniettemin proberen ze zo goed mogelijk door te gaan. De gastvrijheid en vriendelijkheid van de mensen vermengt zich met het leed en de trauma’s die zij hebben meegemaakt. Het is een gelaagd boek dat door de verscheidenheid aan geïnterviewden grotere onderwerpen aansnijdt. Politieke corruptie, burenrelaties en verder gaan na een traumatische gebeurtenis, alle zijn onderdeel van het grote verhaal: de genocide.
Inmiddels heb ik het boek uit en blijf ik achter met een leeg en tegelijkertijd ook vol gevoel. Ik voel me leeg omdat ik in mijn eentje weinig kan doen om de situatie voor alle Jezidi’s te verbeteren. Tegelijkertijd voel ik me ook vol, of beter gezegd goed, omdat ik weet dat dankzij dit boek er meer mensen zullen zijn die het ware verhaal van de Jezidi’s zullen horen. Dankzij Brenda’s boek, haar artikelen en haar passie weet ik zeker dat Jezidi’s voor veel mensen niet meer het vergeten volk zullen zijn.
Het verhaal van de Jezidi’s verdient het om gehoord en doorverteld te worden. Zij verdienen een stem.
Het vergeten volk –
Het verhaal van de Jezidi’s over de laatste genocide
Brenda Stoter Boscolo
380 pagina’s, Arbeiderspers
Podcast:
Brenda Stoter Boscolo in gesprek met Kees van den Bosch over Het Vergeten Volk in De Groene Amsterdammer Podcast
Terugkijken:
7 oktober 2019 in de Balie: Het Vergeten Volk: na de genocide
Wat betekent het om Jezidi te zijn? Met o.a. Brenda Stoter Boscolo, Wahhab Hassoo en Dalal Ghanim
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
