‘Hoeveel ruimte mag ik innemen?’
Het is een eenvoudige vraag, vroeg in de voorstelling van Rajae El Mouhandiz, maar hij raakt me diep. Omdat het antwoord mij niet bevalt. Rajae heeft ons net meegenomen naar haar geboorteplaats Larache, waar een beklemmende sfeer een romantische strandwandeling verpest. Ze voelt zich onder druk gezet en besluit uiteindelijk toch een jas aan te doen om veilig de wandeling voort te kunnen zetten. De jas is ineens geen comfortabel kledingstuk meer, geen bescherming tegen regen, wind en kou, maar een tastbare inperking van de ruimte die ze daar, op dat moment, in kan nemen.
Het is maar één van de verhalen die Rajae gedurende de avond vertelt. Afwisselend als zichzelf, haar moeder Habiba en haar adoptieoma Mia brengt ze een ode aan de vrouw. Een ode vol liefde en bewondering voor de moeder die opkwam voor haar eigen vrijheid, een onzekere toekomst als alleenstaande moeder van vijf kinderen tegemoet. Een moeder die ze zelf op vijftienjarige leeftijd zou verlaten in haar eigen vrijheidsstrijd.
Naarmate het aantal verhalen toeneemt is het lastiger een oordeel te vellen over de personages die ze opvoert. Is de vrijwilligster Mia, die zich ontfermt over Rajae en haar kennis laat maken met klassieke muziek en ballet, zelf wel zo vrij?
Het hangt allemaal af van de verhalen die worden verteld en wie ze vertelt. Waar ze beginnen. Waar de nadruk wordt gelegd. Wat wordt weggelaten.
De voorstelling wordt daarmee niet alleen een ode aan de vrouw, maar ook een ode aan verhalen, zeker wanneer deze het beeld dat is neergezet door één dominant verhaal doorbreken. ‘Niet dat dat éne verhaal niet waar is,’ zegt Rajae, ‘maar het is niet het enige verhaal.’
‘Als ik een kind zou hebben, een dochter of een zoon, dat maakt mij niet uit, dan zou ik het verhaal beginnen met Khadijah. Een zakenvrouw van veertig die een man ontmoet die vijftien jaar jonger is dan zij. Ze trouwen, hij werkt voor haar, en ze blijven vijfentwintig jaar samen. Later wordt hij bekend als de profeet Mohammed.’
Terwijl ik de zaal uitloop, denk ik terug aan het begin van de voorstelling. De strandwandeling in Larache. ‘Wanneer mag ik net zoveel ruimte innemen als een man?’ vraagt Rajae. Ik, en de rest van de zaal, blijven haar het antwoord verschuldigd.
Thuis Ontheemd #2 van Rajae El Mouhandiz is de komende maanden te zien in Almere, Amsterdam, Doetinchem, Gorinchem, Gouda en Rotterdam.
Fotografie: Jean van Lingen via Rajae.net
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
