2020 was het jaar dat wij als Nederland de rekening gepresenteerd kregen voor onze keuzes in het verleden.
Sommigen van ons zitten nu een jaar thuis, zijn werknemer en leraar tegelijk en zoeken wanhopig naar een balans daartussen. Sommigen van ons moeten elke dag alsnog naar buiten om de andere helft hun boodschappen te bezorgen.
En sommigen van ons staan op omvallen, strijdend aan de frontlinie tegen een pandemie die maar niet wil stoppen. Ook omdat sommigen van ons denken dat Gerda op Facebook het beter weet dan mensen die jaren gestudeerd hebben; of zelfs denken dat we eigenlijk allemaal onderdeel zijn van een complot dat nog niet in de slechtste B-film gebruikt zou worden.
Sommigen van ons buigen of barsten onder de vaste lasten van hun kleine bedrijf omdat sommigen van ons vinden dat het prima is dat aandeelhouders en multinationals geen lasten hoeven te dragen.
Allemaal zijn we slachtoffers van elkaars keuzes – en sommigen van ons meer dan anderen.
Sommige Nederlanders betalen nu al jarenlang de rekening voor de keuzes van anderen. Deze week zag ik een klein stukje van het verhaal van Janet, moeder en ooit potentieel advocate, voor haar leven kapot werd gemaakt. Zij ontving volgens de Belastingdienst te veel of onterecht toeslagen en moest kapot.
Er was namelijk beleid gemaakt in Den Haag als reactie op fraude, gepleegd door een stel Bulgaren – en daardoor was iedereen met een dubbel paspoort of een ‘verkeerde’ achternaam jarenlang verdacht. De publieke opinie vond toentertijd dat er keihard moest worden ingegrepen, en de politiek volgde de vox populi.
Nu hebben we de ‘toeslagenfraudeaffaire’, een belachelijke naam natuurlijk. Het probleem is namelijk niet fraude met toeslagen. Het probleem is: politici die zich gedragen als het verlengstuk van een volksgericht. Zij deden wat wij wilden. Keihard aanpakken. Het is een ‘populisme-affaire’. En niet alleen bij de toeslagen.
De kaalslag in de zorg; de mislukte Participatiewet die van ‘mensen met afstand tot de arbeidsmarkt’ (weer zo’n gruwelijk Orwelliaans eufemisme) een prooi maakte voor de scherprechters van de UWV; de ellende in de sociale woningbouw die als gevolg van enkele Maserati-rijdende criminelen massaal is uitgewoond met de Blokbelasting; enzovoort, enzovoort. Het is allemaal een gevolg van onze keuzes, onze stem.
Het is makkelijk om te lachen om hen die niet het kritische vermogen hebben om het verschil te zien tussen een viroloog die jaren gestudeerd heeft en Gerda die ons vertelt dat er overal ‘pedo-pizza bestellende illuminati’ verstopt zitten.
Maar velen van ons hebben blijkbaar ook niet het kritische vermogen om door de Haagse lulkoek heen te prikken. De lulkoek die ons verkoopt dat al die mensen die nu tegen de bodem zitten, daar zijn door hun eigen zwakheid. De lulkoek dat jij wel sterk en slim bent omdat je nog niet door dit beleid bent gepakt.
De uitvoerenden van dit beleid, de ambtenaren, zullen niet vervolgd worden. Een uitermate merkwaardige keus; als je weet dat wat je doet niet deugt, dan zou je daar iets aan moeten doen. Dat denken we allemaal, toch? Maar geldt dat dan óók als je weet dat dit het gevolg is van jouw keuze in het stemlokaal?
Ja, die ambtenaren zaten met hun vinger op de knop, zij hadden klokkenluiders kunnen worden. Zou jij dat doen? Ik weet het niet, als je ziet hoe klokkenluiders in Nederland behandeld worden. Je gooit vooral jezelf onder de bus terwijl er weinig tot niets verandert. Er is ooit een huis voor klokkenluiders opgericht na initiatief van SP-Kamerlid Ronald van Raak – dat meteen weer zo goed als nutteloos werd gemaakt door de zittende machthebbers. Een veeg teken.
En nu? Nu roepen we op social media dat Rutte en zijn bende moeten aftreden. Het is een fopspeen voor de democratie, die social media. Rutte zelf beweerde eerst dat het veel te vroeg was om het over aftreden te hebben en direct daarna dat het nu te laat is. Het is een prachtige samenvatting van de Rutte-doctrine: nooit verantwoordelijk en altijd de winnaar.
Zelfs als dit kabinet aftreedt en deze club zwartlakkers demissionair de rit uitzit, zullen de verantwoordelijken voor het kapotmaken van 26.000 mensen – omdat het volk dat wilde – gewoon weer lijsttrekker of bestuurder worden. De kopstukken binnen de ministeries zullen doorschuiven naar andere posities en zich redelijk anoniem en zeer comfortabel blijven wentelen in hun gezamenlijke gelijk. En als dit kabinet nu niet valt? Dan hoeft er nooit meer een politicus verantwoordelijkheid te nemen voor wat dan ook.
En wij?
‘Wij’ stemmen massaal op de partijen die dit veroorzaakt hebben, terwijl we er op Zoom-borrels schande van spreken en het verschrikkelijk vinden. Wetende dat deze rekening toch op iemand anders’ bord belandt. Sterker nog – dat doen we omdat we niet willen dat de rekening op ons bord belandt.
De rekening is voor de pauper, de kansarme, de vreemdeling, de uitzondering. Zij kiezen er voor om te falen, jij niet!
Het is als die avond in de kroeg. Sommigen drinken weinig tot niets omdat ze geen geld hebben. Sommigen drinken bier. Sommige drinken dure drankjes … maar zijn hun portemonnee vergeten. En dan, aan het einde van de avond, moet de rekening ‘eerlijk’ gedeeld worden.
Cheque please.
Beeld: Depositphotos
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
