Een prachtige middag van Vrij Links over de toekomst van artikel 23 van de Grondwet leidde bij mij tot de conclusie dat dit artikel weliswaar ter discussie staat maar niet zal worden afgeschaft.
Artikel 23, het grondwettelijk artikel dat kort en goed gaat over de vrijheid van onderwijs, vierde in 2017 zijn honderdste verjaardag. Ooit een politiek compromis tussen de zuilen waarin algemeen kiesrecht werd gecombineerd met gelijkbekostiging van het bijzonder onderwijs; nu een artikel dat steeds meer mensen, met de kennis van nu, graag anders hadden gezien.
De redenen dat artikel 23 ter discussie staat, zijn zowel principieel als praktisch. Principieel omdat het de vermenging van leerlingen met verschillende (geloofs)overtuigingen zou belemmeren. Praktisch omdat het bijvoorbeeld leidt tot rare situaties dat de gemeente huisvesting moet regelen voor schoolbesturen die een school willen starten, ook als de leerlingen niet of nauwelijks uit die gemeente komen.
Alle reden dus om tijdens het evenement van Vrij Links via verschillende invalshoeken naar het onderwerp te kijken. Zelf was ik vooral benieuwd naar de opvattingen van de wetgevers, de Kamerleden, die aanwezig waren.
Kamerleden Westerveld (GroenLinks), Kwint (SP) en El Yassini (VVD) toonden zich tamelijk eensgezind over artikel 23. Zij zouden nooit voor een ontwerp van het onderwijs op basis van een dergelijk artikel gekozen hebben en waren helder over hun bezwaren. Maar veel prioriteit om het artikel dan ook echt uit de Grondwet te gaan halen, of op zijn minst aan te passen, heeft het niet. De Kamerleden zien grotere problemen in het onderwijs, zoals het lerarentekort.
Ook voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham verwacht weinig van een poging de Grondwet stevig aan te passen. Van der Ham, zelf ook een tegenstander van het artikel, adviseerde vooral pragmatisch naar de toekomst van het artikel te kijken en gaf tips om her en der wijzigingen aan te brengen.
Ik begrijp het maar vind het jammer omdat er juist nu een kans lijkt een artikel in de Grondwet ter discussie te stellen dat in mijn ogen de mogelijkheden van kinderen beperkt om een open onafhankelijke blik te ontwikkelen.
De discussie tussen de politici deed me denken aan Mark Rutte in zijn RTL-debat met Thierry Baudet over Europa. Rutte verklaarde daar dat hij, ‘met de kennis van nu’, vindt dat Griekenland en Italië nooit lid van de eurozone hadden mogen worden. Maar nu ze dit eenmaal zijn, kunnen we er niet weer vanaf.
Dit gevoel bekroop me ook bij de opvatting van de politici over artikel 23. Eigenlijk willen we het niet zo, we zouden het nooit zo georganiseerd hebben, maar we gaan het niet veranderen.
Toch kan het ook anders. Neem de donorwet. Een ogenschijnlijk onbereikbaar ideaal van Tweede Kamerlid Pia Dijkstra. Toch ging ze ermee aan de slag. Ze probeerde haar principe om te zetten in een verandering. En het lukte.
Natuurlijk, het is een andere context, maar soms zijn de marges van de politiek net breed genoeg om een verandering waar je in gelooft te realiseren.
Kleine foto: v.l.n.r. schrijver Erdal Balci; filmmaker en mede-auteur manifest Vrij Links Eddy Terstall; historicus en publicist Zihni Özdil; Tweede Kamerleden Peter Kwint (SP), Lisa Westerveld (GroenLinks) en Zohair El Yassini (VVD); tijdens het Vrijheid- en Onderwijsdebat van Vrij Links op 29 juni 2019. Door soliphotography.nl
Vrij Links is een meerstemmig platform. Tenzij anders vermeld, spreken auteurs op persoonlijke titel.
